موتور تی یو فایو ایران خودرو چگونه تولید می‌شود؟

موتور تی یو فایو فرآیند تولید پیچیده‌ای دارد. این پیشرانه در بهترین خط تولید موتور ایران در ایران خودرو تولید می‌شود. این پیشرانه ۱۰۵ اسب بخاری چگونه تولید می‌شود؟

بیت ران – مجتبی اسماعیلی: موتور تی یو فایو یک پیشرانه محبوب، کم استهلاک و با راندمان مناسب است. این موتور در حال حاضر در کشورهای برزیل و آرژانتین هم تولید می‌شود. این پیشرانه ۱.۶ لیتری تنفس طبیعی ۱۶ سوپاپ قادر به تولید حدود ۱۰۵ اسب بخار قدرت و ۱۴۲ نیوتون‌متر گشتاور است. این پیشرانه در سالن شماره سه موتورسازی شرکت ایران خودرو تولید می‌شود. فرآیند تولید موتور تی یو فایو را می‌توان به دو بخش عمده تولید قطعات موتور و مونتاژ آن‌ها تقسیم کرد.

قطعات مختلف موتور مانند بلوک سیلندر، سر سیلندر، سوپاپ‌ها و… در شرکت‌های مختلف تولید می‌شوند. اما برخلاف بسیاری از پیشرانه‌های تولیدی در کشور، عملیات ماشین‌کاری قطعات اصلی مانند بلوک و سر سیلندر در سالنی مجاور سالن مونتاژ و در همان محل انجام می‌شود. این موضوع یک نقطه قوت بزرگ است؛ ارتباط بین کیفیت ماشین‌کاری قطعات و مونتاژ موتور و همچنین سرعت کشف و رفع ایرادات احتمالی بهتر انجام می‌شود.

به‌طور کلی سه ایستگاه دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک در این خط تولید و بنابر حساسیت ایستگاه استفاده می‌شوند. تمامی پیچ‌ها نیز توسط ابزارهای برقی ویژه فرانسوی که قابلیت بستن پیچ‌ها را با زاویه و گشتاور تعیین شده‌دارند، بسته می‌شوند.

در ادامه با گزارش ویژه تیم بیت ران از بازدید خط تولید موتور تی یو فایو و شرح جزئیات آن همراه شوید.

بیشتر بخوانید: بدنه تارا چگونه تولید می‌شود؟ / بازدید بیت ران از خط تولید خودرو تارا برای بررسی ایمنی

آغاز فرآیند تولید موتور تی یو فایو

پیش از آغاز فرآیند تولید موتور تی یو فایو ، قطعاتی که در بخش‌های مختلف تولید شده‌اند در سالن مجاور ماشین‌کاری و در نقاط مورد نظر خط مونتاژ دپو می‌شوند. سیستم (نرم افزار) مدیریت تولید این خط با نام “تَرَنُم” وظیفه ثبت مدارک فنی هر قطعه و مدیریت مونتاژ را بر عهده دارد. برای مثال شماره فنی بلوک سیلندر هر موتور در همان ابتدا توسط این نرم افزار ثبت می‌شود. زیر پالت هر قطعه یک فلش مموری قرار دارد که اطلاعات موتور روی این فلش ذخیره شده‌است. این فلش با نرم افزار تولید به صورت رادیویی در ارتباط است. هر کدام از قطعات مانند سوپاپ‌ها، شاتون‌ها و… روی پالت‌های ویژه قرار می‌گیرند و فرآیند مونتاژ آغاز می‌شود.

بیشتر بخوانید: موتور ME16 سایپا و تفاوت‌های آن با TU5 پلاس ایران خودرو

 مونتاژ شاتون و پیستون

در اولین مرحله مونتاژ موتور تی یو فایو ، رینگ‌ها، شاتون‌ها و پیستون‌ها روی بلوک سیلندر جا زده‌می‌شوند. این قطعات به‌دلیل حساسیت بالا، توسط یک اپراتور حرفه‌ای به‌صورت دستی جا زده‌‌می‌شوند. اپراتور بنا به تجربه و تخصص خود می‌تواند تشخیص دهد که این قطعات متحرک و دقیق که باید مطابق تلرانس خاصی تولید شوند، به خوبی در جای خود قرار گرفته‌اند و حرکت می‌کنند.

چرخش بلوک

در دومین ایستگاه مونتاژ موتور تی یو فایو بلوک سیلندر توسط ربات ۱۸۰ درجه می‌چرخد و سپس پیچ‌های کَپه ثابت به‌صورت اتوماتیک باز می‌شوند. حالا بلوک سیلندر برای فرآیند یاتاقان‌گذاری آماده‌است.

 یاتاقان‌گذاری روی موتور تی یو فایو

موتور تی یو فایو پنج یاتاقان دارد که کپه‌های ثابت آن در این ایستگاه قرار داده‌می‌شوند. در این مرحله محل نشیمن یاتاقان‌ها نیز با جارو برقی ویژه تمیز می‌شود تا یاتاقان‌ها به دقت در محل خود قرار بگیرند. فرآیند یاتاقان گذاری روی موتور تی یو فایو ضد خطا است و تا زمانی‌که سیستم تایید نکند که پنج یاتاقان در محل خود قرار گرفته‌است، موتور به ایستگاه بعدی نمی‌رود. در این مرحله سه قطره روغن نیز روی یاتاقان‌ها چکیده‌می‌شود.

رنگ‌بندی یاتاقان‌ها

یاتاقان‌های موتور تی یو فایو در سه رنگ آبی، مشکی و سبز تولید می‌شود. هر کدام از این یاتاقان‌ها یک ضخامت ویژه دارد. در واقع به‌دلیل رسیدن به بهترین عملکرد موتور و جلوگیری از تاثیر خطاهای بسیار جزئی تولید قطعات که روی عملکرد موتور تاثیر گذار هستند، نرم افزار خط تولید، با رنگ بندی یاتاقان‌ها، بهترین ضخامت یاتاقان را برای یک موتور محاسبه و انتخاب می‌کند. این ایستگاه نیز ضد خطا است و اجازه انتخاب رنگ اشتباه را نمی‌دهد.

جا زدن میل لنگ

در این ایستگاه بسیار حساس، میل لنگ موتور تی یو فایو جا زده‌می‌شود. همان‌گونه که پیش‌تر گفته‌شد، هر قطعه موتور یک شماره فنی دارد که با سایر قطعات مربوط به همان موتور در ارتباط است. مثلا بلوک سیلندر و میل لنگ دارای شماره فنی هستند و به دلیل حساسیت بالا میل لنگ تنها روی بلوک مربوط به خود جا زده می‌شود.

مونتاژ پمپ روغن

در بخش بعدی خط مونتاژ موتور تی یو فایو، نوبت مونتاژ پمپ روغن، زنجیر و چرخ دنده آن است.

بررسی سفتی میل لنگ

در این بخش از خط تولید موتور تی یو فایو، میزان سفتی میل لنگ بررسی می‌شود. در واقع میزان سفتی میل مشخص می‌کند که آیا تمامی مراحل پیشین مونتاژ به طور صحیح انجام شده‌اند یا خیر. لقی میل لنگ در بازه ۰.۰۷ تا ۰.۲۷ میلی‌متر تعریف شده‌است. اگر این تلرانس ایراد داشته باشد، موتور کارت قرمز دریافت می‌کند و قطعات آن برای بررسی و کشف علت از هم باز می‌شوند. همچنین سفتی میل لنگ باید در محدوده تعریف شده تلرانس خود قرار داشته باشد.

نصب کاسه نمدهای موتور تی یو فایو

در این ایستگاه نیمه اتوماتیک، کاسه نمدهای موتور توسط اپراتور روی ربات قرار گرفته و توسط آن، در جای خود نصب می‌شوند. اگر کاسه نمد به هر علت توسط اپراتور بیفتد یا لمس شود، به‌طور خودکار از چرخه مونتاژ خارج می‌شود. پس از این ایستگاه نیز چسب‌زنی محل کارتر روغن توسط ربات انجام می‌شود. پس از نصب کارتر روغن، نیم موتور تی یو فایو آماده است.

بررسی نشتی نیم موتور و نصب واشر سر سیلندر

در این بخش نیم موتور تی یو فایو از لحاظ نشتی، سوراخ بودن و… بررسی می‌شود و در صورت  وجود نشتی، موتور کارت قرمز دریافت می کند و از رده خارج می‌شود. در صورت تایید نیز نوبت به نصب واشر سر سیلندر و پمپ آب موتور می‌رسد.

نصب سر سیلندر روی موتور تی یو فایو

در این بخش سر سیلندر روی موتور تی یو فایو نصب می‌شود. این مرحله توسط ربات انجام می‌شود. ۱۰ عدد پیچ سر سیلندر نیز توسط دستگاه ویژه و با گشتاور و زاویه از پیش تعیین شده بسته می‌شوند.

نصب تسمه تایم

یکی از بخش‌های بسیار حساس تولید موتور TU5، تایم کردن سر سیلندر و میل لنگ است. در این ایستگاه اپراتور براساس علائمی که روی تسمه تایم و پینیون‌ها وجود دارد، تسمه تایم را در جای ویژه قرار می‌دهد. سپس موتور تست می‌شود تا از تایم بودن صحیح موتور اطمینان حاصل شود.

بیشتر بخوانید: تسمه تایم ماشین و زمان تعویض آن + راهنمای خرید

نصب سیستم سوخت‌رسانی موتور تی یو فایو

در این بخش نوبت به نصب سیستم سوخت رسانی شامل دریچه گاز، سنسور مپ و انژکتورها، بسته به نوع خودرو می‌رسد. و با هم متفاوت هستند. برای نمونه سنسورها و سوزن انژکتورهای دو خودرو رانا و پژو ۲۰۷ با هم تفاوت دارند با وجود این‌که هر دو از پیشرانه TU5 استفاده می‌کنند.

نصب فلایویل و دیسک و صفحه

در این بخش بسته به اتوماتیک یا دستی بودن خودرویی که قرار است از موتور TU5 استفاده کند، فلایویل و دیسک و صفحه نصب می‌شوند. خودروهای اتوماتیک دیسک و صفحه ندارند و در این مرحله تنها کانورتر گیربکس اتوماتیک روی موتور نصب می‌شود.

حَک شماره موتور

در این بخش شماره ویژه هر موتور براساس اطلاعات پیشین نرم افزار خط، روی موتور حک می‌شود. کیفیت حک شدن و خوانا بودن این شماره برای شناسنامه موتور و ارتباط با نیروی انتظامی بسیار مهم است. سپس منیفولد دود و ساپورت فیلتر روغن نیز نصب می‌شوند.

بررسی نشتی مدار آب و روغن موتور تی یو فایو

در این بخش، نخست مدار آب موتور از نظر نشتی و سپس نشتی روغن بررسی می‌شوند. پارامترهای این تست نیز همان پارامترهای فرانسوی و بسیار سخت‌گیرانه هستند.

پس از صحت از نبود نشتی مدارات روغن و آب، روغن موتور ریخته می‌شود و کار تولید موتور به اتمام می‌رسد.

تست گرم موتور

پس از اتمام تولید موتور TU5، پیشرانه روی استندهای ویژه تست قرار می‌گیرد و برای اولین بار روشن می‌شود. ECU خودرو و بیشتر سنسورها نیز در این مرحله روی آن سوار می‌شوند تا درستی عملکرد آن‌ها بررسی شود. تمامی پارامترهای احتراق، تعادل و… نیز توسط یک مانیتور نمایش داده‌می‌شوند. این تست پنج دقیقه زمان می‌برد.

در ادامه نشتی مایعات موتور دوباره توسط مواد فلورسنتی و یک چراغ قوه ویژه بررسی می‌شوند.

بیشتر بخوانید: پژو ۲۰۷ شش سرعته دستی و اتومات مقایسه شدند / کدامیک برنده شد؟

اتاق Power test موتور تی یو فایو

در اتاق پاور تست موتور TU5 به‌صورت رندوم با نیروهای مقاوم کنترل می‌شود تا از درستی عملکرد آن روی خودرو مطمئن شوند. در این فرآیند یک موتور TU5 به‌صورت اتفاقی از خط تولید خارج می‌شود و روی استند ویژه تست قرار می‌گیرد. سپس تجهیزات مربوط به آن نصب و موتور ۱۵ ساعت کار می‌کند. سپس این موتور از هم باز می‌شود و قطعات آن برای بررسی و آنالیز به آزمایشگاه ارسال می‌شوند. در این فرآیند قدرت و گشتاور موتور با نیروهای مقاوم اندازه‌گیری می‌شوند که نزدیک‌ترین حالت ممکن به حالت کارکرد واقعی موتور روی خودرو است. این تست تقریبا هر یک ماه انجام می‌شود و علاوه‌بر بررسی توان خروجی، آنالیز قطعات از هم باز شده‌موتور نیز از وضعیت تولید قطعات و فرآیند تولید خبر می‌دهند.

بیشتر بخوانید: موتور خودرو چگونه تست می‌شود؟ / گزارش اختصاصی بیت‌ران از آزمایشگاه تست موتور ایپکو

موتور TU5 در شرایط ایده‌آل آزمایشگاهی، توانی معادل ۷۸ کیلووات قدرت (۱۰۵ اسب بخار) و ۱۴۲ نیوتون‌متر گشتاور تولید می‌کند. براساس استانداردهای پژو این اعداد تا مثبت و منفی پنج درصد می‌توانند متغیر باشند. در صورت عبور از این تلرانس، استند و موتور جهت عیب‌یابی بررسی می‌شوند.

این خط در سال ۱۳۸۴ با همکاری شرکت فابریکام فرانسه و شرکت تام ایران خودرو احداث و به بهره‌برداری رسید. ظرفیت تولید این خط ۱۲۰۰ دستگاه در روز و ۳۰۰ هزار دستگاه در سال است. در کشورهای برزیل و آرژانتین نیز خطوطی مشابه همین خط در حال تولید موتورهای TU5 هستند.