قیمت خودروهای تجاری توسط هیچ نهاد یا سازمانی زیر ذره‌بین نیست. به همین علت دیروز زمانیکه شورای رقابت قیمت خودروهای مونتاژی را اعلام کرد، هیچ تغییری در بهای کارخانه KMC T8 کرمان موتور مشاهده نشد.
بیت‌ران – محمد فتح‌اللهی: سالهاست که خودروسازان مسئول قیمت‌گذاری محصولات خود نیستند. از سویی، اسماعیل شجاعی سخنگوی شورای رقابت هفته‌ها پیش اعلام کرد که این شورا متولی تعیین و اعلام قیمت خودروهای تجاری و سواری نیست.
اما از سویی دیگر می‌بینیم که این شورا نسبت به اصلاح و اعلام قیمت خودروهای بازار ایران اقدام می‌کند. شورای رقابت باور دارد که اعلام قیمت، وظیفه وزارت صمت است و بارها برای اعلام بهای خودروها از دیوان عدالت اداری در اینباره تذکر گرفت.
همه ما می‌دانیم که این صحبت سخنگوی شورای رقابت به معنای درخواست آزادی عمل بیشتر در تعیین قیمت خودروها است. چرا که این شورا علاقه بسیاری دارد که خودرو بجای عرضه در سامانه یکپارچه، در بورس کالا به دست متقاضیان برسد.
با وجود اینکه موضوع قیمت‌گذاری خودرو اکنون در اختیار شورای رقابت است، اما این شورا نمی‌تواند مرجعی برای تعیین قیمت خودروهای تجاری باشد.
از سال ۱۳۸۸ که نخستین جلسه شورای رقابت برگزار شد تا دیروز که قیمت خودروهای مونتاژی در آن اعلام شد، این شورا هیچ نظارتی بر قیمت‌گذاری خودروهای کار و تجاری ندارد.
خودروسازان هم با استفاده از همین خلاء قانونی، سالهاست که پیکاپ‌های چینی را به عنوان خودروهای تجاری در بازار خودرو عرضه می‌کنند.
چرا که هیچ نهادی مرجع و تصمیم‌گیر قیمت‌گذاری اینگونه خودروها نیست و در واقع خودروساز برای بهای این خودروها به هیچ سازمانی قرار نیست پاسخگو باشد.
پیش از اینکه به بحث قیمت خودروهای تجاری و کار در بازار خودرو کشورمان ورود کنیم، باید بدانیم که اصولاً خودرو کار و تجاری چه نوع خودروهایی می‌گویند؟
خودروهای کار و تجاری
خودروهای تجاری همانطور که از نامشان هم مشخص هستند، وسایل نقلیه‌ای بشمار می‌روند که اساساً کارشان جابجایی اسباب و لوازم است.
این خودروها در دو گروه سبک و سنگین تولید می‌شوند که پیکاپ‌های بازار ایران در دسته خودروهای کار و تجاری سبک قرار می‌گیرند. این خودروها وزنی کمتر از ۳.۵ تن دارند و کامیونت‌های سبک هم در کنار آنها قرار می‌گیرند.
خودروسازان بسیاری در جهان وجود دارند که کارشان تولید اینگونه خودروهاست. از مرسدس‌بنز و تویوتا تا اخیراً هیوندای وارد دنیای خودروهای کار و تجاری شدند تا سهم بازار خود را افزایش دهند.
خودروسازان و مونتاژکاران داخلی ما اما بیشتر به دنبال منافع فروش اینگونه خودروها هستند. تکلیف کامیونت‌ها و کامیون‌ها در بازار خودرو ایران کاملاً مشخص است.
اما پیکاپ‌ها بیشتر برای مصارف خارج از شهری (برای مشتری) و منافع فروش (برای خودروساز و مونتاژکار) وارد این بازار شدند. چرا که هیچ نهادی نمی‌تواند قیمتی برای آنها تعیین کند و خودروساز کاملاً در تعیین قیمت آنها آزاد است.
پای قیمت‌گذاری خودروهای تجاری هم به مرکز ملی رقابت باز می‌شود؟
در نتیجه حضور فراوان پیکاپ‌ها در بازار خودرو ایران، نارضایتی مشتریان درباره قیمت‌گذاری اختیاری این خودروها نیز در حال افزایش است.
مدیر مرکز ملی رقابت احتمال داد که شورای رقابت به بحث قیمت‌گذاری خودروهای تجاری ورود خواهد کرد. سپهر دادجوی توکلی گفت: بررسی انحصاری‌بودن یا نبودن بازار خودروهای تجاری، به دستور وزارت صمت، توسط مرکز ملی رقابت در حال انجام است. اما هنوز نتیجه به شورای رقابت اعلام نشد.
شورای رقابت سالهاست به مسئله قیمت‌گذاری خودروهای داخلی و مونتاژی ورود کرد. اما این اقدام را درباره خودروهای تجاری انجام نداد. در نتیجه همین عدم ورود شورای رقابت به مسئله قیمت خودروهای تجاری، خودروسازان قیمت این خودروها را بدون ضابطه تعیین می‌کنند.
براین اساس بسیاری از مشتریان از شورای رقابت درخواست دارند تا موضوع قیمت‌گذاری خودروهای تجاری نیز در دستور کار این شورا قرار گیرد.
بازار خودروهای تجاری انحصاری است؟
شورای رقابت در حال کارشناسی این موضوع است که اساساً آیا بازار خودروهای تجاری براساس شاخص‌های رقابت‌پذیری، انحصاری است یا خیر؟
البته بررسی این موضوع فرایند زمانبری است. شورای رقابت ماه قبل اعلام کرد که در مرحله تحقیق و بررسی این موضوع قرار دارد. فعلاً اما نتیجه‌ای از این تحقیق و بررسی مشخص و پیدا نیست.
دستورالعمل تنظیم بازار خودرو سواری
شورای رقابت در بهمن ماه ۱۴۰۱ «دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری» را تدوین و ابلاغ کرد. براساس این دستورالعمل بازار خودروهای سواری تولید داخل و مونتاژی انحصاری تشخیص داده شد.
به همین دلیل، شورای رقابت به مسئله قیمت‌گذاری خودروها ورود کرد. پس از آن در فروردین ماه امسال، قیمت تعدادی از خودروهای تولید داخل دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا را مصوب کرد. سپس در اردیبهشت ماه قیمت ۱۷ خودروی مونتاژی برای اولین بار در شورای رقابت مصوب شد.
نکته حائز اهمیت درباره قیمت مصوب خودروهای مونتاژی، کاهش قیمت آنها بود. بطوریکه بین ۱۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان از بهای کارخانه بسیاری از خودروها کاسته شد.
روز قبل هم شورای رقابت قیمت ۲۸ خودرو مونتاژی دیگر را تصویب و اعلام کرد. پس از اعلام قیمت‌های جدید، بسیاری از متقاضیان خودرو در سامانه یکپارچه از خرید خودرو منصرف شدند. چرا که بخشنامه‌های متعدد درباره شیوه قیمت‌گذاری باعث شد در واقع بهای خودروها به نزدیکی قیمت بازار برسد.
آیا شورای رقابت باید برای تعیین قیمت خودروهای تجاری و کار ورود کند؟
باوجود نارضایتی بسیار زیاد مشتریان خودروهای تجاری (پیکاپ‌ها و…) بسیاری از خودروسازان و کارشناسان باور دارند شورای رقابت نباید وارد موضوع تعیین قیمت خودروهای تجاری شود.
چرا که به باور آنها اگر پای قیمت‌گذاری دستوری به صنعت خودروهای تجاری باز شود، قطع یقین این صنعت به‌طور کامل از بین می‌رود.
مسئولین ایران خودرو دیزل باور دارند توانستند طی دو سه سال اخیر با وجود تحریم‌ها رشد خوبی در فروش این خودروها ثبت کنند. همه اینها هم به لطف قیمت اختیاری این خودروها بود.
بسیاری از مسئولین باور دارند که خودروهای تجاری سنگین عمدتاً در کشور مونتاژ می‌شوند. یعنی تنها بخش کمی از آنها داخلی‌سازی شدند و باید گفت اصل تکنولوژی ساخت این خودروها از شرکت‌های خارجی به ایران می‌آید.
برای حل این آشفتگی، باید تفکیکی میان خودروهای کار و تجاری لوکس و صنعتی بوجود آید. بطوری که مشخص شود که آیا واقعاً یک پیکاپ برای مصارف لوکس مونتاژ می‌شود یا صرفاً کارایی صنعتی دارد.
در چنین شرایطی شورای رقابت می‌تواند با تعیین قیمت خودروهای تجاری به وضعیت این بخش سر و سامان بدهد. قطعاً پس از چنین تصمیمی شاهد رشد قارچ‌گونه پیک‌آپ‌ها در شهرهای پر ترافیکی مانند تهران، مشهد و… نخواهیم بود.
تا زمان اتخاذ چنین تصمیمی، مطمئناً خودروسازان و مونتاژکاران از این خلاء قانونی استفاده خواهند کرد. چرا که بخش بزرگی از ضرر قیمت‌گذاری دستوری برای محصولات سواری را می‌توانند با قیمت‌گذاری اختیاری در بحش پیکاپ‌ها جبران کنند. به همین علت است که امروز می‌بینیم بیشتر خودروسازان داخلی ما حداقل یک پیکاپ در سبد تولید خود دارند.
بیشتر بخوانید:
زمان تکمیل وجه مشتریان بهمن موتور اعلام شد / قیمت فروش محصولات بهمن موتور
قیمت خودروهای مونتاژی توسط شورای رقابت منتشر شد / قیمت ۲۸ خودرو مونتاژی بازار
شرایط فروش محصولات کرمان موتور ویژه متقاضیان سامانه یکپارچه اعلام شد
قیمت محصولات فردا موتورز مشخص شد / لیست جدید اصلاحی شورای رقابت
قیمت محصولات بهمن موتور اعلام شد / لیست جدید اصلاحی شورای رقابت