ایمنی پراید چقدر است /همراه فیلم

برخی نقل قول ها حاکی از آن است که از آمار کشته شدگان در تصادفات رانندگی حدود ۱۵ درصد سهم خودرو پراید است. ( برخی کارشناسان   کشته شدن با این خودرو را بسیار بیش از این می دانند ) اگر فکر می کنید این عدد کوچکی است اشتباه می کنید. این عدد رقمی بیش از  ۲ هزار و پانصد نفر در سال است. کدام زلزله در ایران را می شناسید که تعداد کشته شدگانش بیش از ۳۰ هزار نفر باشد؟ شاید عدد افرادی که با پراید طی  سال های گذشته زندگی را وداع گفته اند بیش از این تعداد باشد. تا کنون قاتلی در ایران وجود داشته است که بیش از ۳۰ هزار نفر را یک تنه به خاک و خون کشیده باشد. شاید چنگیز خان که او هم از شرق آمده بود بیش از پراید کشتار کرده باشد یا شاید هم صدام.

احتمال داده می شود این خودرو طی ۲۰ سال، بیش از ۴۰ هزار نفر را به کام مرگ برده است.

 

آیا واقعا پراید ایمن شده؟

همین  نرخ بالا کشته شدگان بود که سازمان استاندارد را مجبور کرد که به شرکت سازنده فشار آورد تا پراید را اصلاح کند. شرکت سازنده هم می گوید از ابتدای سال ۱۳۹۰ این خودروها با اصلاحات جدید ایمن شده است. در بین مردم پراید به خودرو پوست پیازی هم معروف شده است. اما این خودرو پوست پیازی چه زمان و چگونه وارد خیابان های ایران شد؟

پراید کره ای از ژاپن آمد

اگر فکر می کنید پراید از کره آمده است، سخت در اشتباه هستید. اگر کمی اطلاعات خودرویی شما بیشتر است و فکر می کنید پراید در شرکت فورد تولید می شده کمی به واقعیت نزدیک شده اید. ولی باز این همه حقیقت نیست. پراید، همان مزدا ۱۲۱ است که ابتدا در ژاپن تولید شد. ارتباط کاری فشرده مزدا و فورد سبب شد طی چند ماه مزدا ۱۲۱ با نام فورد فستیوا در آمریکای شمالی تولید شود. در آن زمان آمریکای شمالی، استرالیا و ژاپن بازارهای اصلی این خودروی ارزان قیمت دانشجویی بودند. آمریکا کشوری است که در آن بیشتر مردم از ۱۶ سالگی رانندگی می کنند و خیلی ها هم چندین ماشین دارند. البته داشتن یک خودرو صفر برای یک دانشجو کمی سخت است و شاید در دهه ۸۰ میلادی کمی رویایی بود، اما فورد فستیوا در آن سال ها این رویا را به واقعیت تبدیل کرد.

قصه حضور پراید در آمریکا

فورد فستیوا در سال ۱۹۸۶ در آمریکا تولید می شد. ولی با وجود استقبال زیاد به دلیل ایراد سازمان امنیت بزرگراه های آمریکا، جلوی تولید خودرو گرفته شد. در آن سال این خودرو ناامن ترین خودرو آمریکا شناخته شد. تولید این خودرو در سال ۱۹۸۷ از آمریکا به کیا موتورز رسید و تولید آن در کشور کره و در کیا موتورز ادامه یافت. در حالیکه تازه کیا موتورز شروع به تولید خودرو کرده بود، مزدا ۱۲۱ چهره جدیدی به خود گرفت تا کمی انتقاد ایمن نبودن از این مدل برداشته شود. تولید مزدا با این کد در سه مدل دیگر و تا سال ۲۰۰۲ ادامه یافت. مدتی گذشت و بزرگترین معامله کیاموتورز در آن سال ها انجام گرفت و پراید از کره به ایران آمد. اوایل دهه ۷۰ شمسی بود که پراید به ایران آمد و ظرف مدت ۲۰  سال کاملا داخلی شد. پس از آنکه تولید پراید در کره و در سال دو هزار پایان یافت و کیا ریو جایگزین این خودرو شد، لیسانس این محصول هم کاملا به سایپا رسید. این خودرو با وجود اینکه به ایران رسیده هنوز هم شرکت های کره ای از پرایدی که در ایران تولید می شود، درآمد دارند و از این راه سالانه میلیون ها دلار پول بابت خدمات مهندسی، به شرکت های کره ای می رسد.

موتورهای پراید

مزدا خالق موتورهای پراید یا همان مزدا ۱۲۱ است. این شرکت یکی از قوی ترین شرکت های دنیا در زمینه طراحی موتور است. موتور پراید هم در چندین مدل و از حجم ۱.۱ لیتری تا ۱۸۰۰ سی سی و از بازه قدرت۵۰ تا ۲۱۰ اسب بخاری را شامل می شود. البته مزدا ۱۲۱ مشابه پراید تنها از دو نمونه ۱.۱ لیتری با نام بی یک و ۱.۳ لیتری با نام بی سه استفاده کرده است. هم اکنون اکثر پرایدهای تولیدی در ایران از موتور بی سه استفاده می کنند. ولی بیشتر موتورهای نسل بی که در مدل های بعدی مزدا ۱۲۱ استفاده شده، قابلیت نصب روی پراید ایرانی را هم دارد. برخی جوان های عشق سرعت ایرانی هم با موتورهایی که از کشورهای حاشیه خلیج فارس می خرند، این خودرو را تقویت می کنند. آنها از دبی موتورهای پرحجم تر و مجهز به توربوشارژ بی مزدا را می آورند و روی خودرو نصب می کنند، تا این خودرو را به یک قاتل خیابانی تبدیل کنند. فکر کنید با پراید ۲۰۰ کیلومتر سرعت بروید، در این سرعت چه احساسی خواهید داشت؟ در سری موتورهای «بی» مدل bpt و btd به ترتیب معادل ۱۶۶ تا ۲۱۰ اسب بخار قدرت دارند. موتور پراید که به ایران آمد کاربراتوری بود. در کاربراتور، تلفیق سوخت و هوا مکانیکی انجام می شود. این روش در سال ۱۹۸۶ در جهان رایج بود. اما با پیشرفت علم رایانه و حاد شدن مشکل انرژی، دیگر زمان مصرف های بالا به پایان آمد. تمام خودروها در جهان انژکتوری شدند تا به وسیله رایانه از مصرف بالای آن ها جلوگیری شود. ولی پراید تولیدی در ایران سال ها مقاومت کرد تا در سال ۱۳۸۲ به آرامی انژکتوری شدن پراید انجام شد. شرکت های مختلفی مانند شرکت زیمنس آلمان در انژکتوری شدن پراید نقش داشتند.

چه کسی می تواند جلوی تولید پراید را بگیرد؟

تولید پراید قرار بود پس از خروج پیکان به آرامی متوقف شده و با ورود محصول تندر۹۰، این خودرو جایگزین پراید و پیکان شود. اما با توقف تولید پیکان و تاخیر در تولید تندر ۹۰، تیراژ پراید سر سام آور بالا رفت و به عدد سالانه بیش از ۴۰۰ هزار دستگاه یعنی حدود نیمی از تولیدات صنعت خودرو ایران رسید. پول پراید سود سرشاری را نصیب سهام داران کرد و سایپا را پس از شرکت های نفتی به یکی از قوی ترین شرکت های ایران بدل کرد. با افزایش تولید، کیفیت پراید دچار کاهش شد و میزان مرگ و میر با این خودرو هم افزایش یافت. هیچ کس جلودار این قاتل خاموش نبود. طی دو سال فشار برای توقف تولید این خودرو بالا گرفت و در نهایت در سال ۱۳۸۹ سایپا یا باید جلوی تولید این خودرو را می گرفت یا آن را اصلاح می کرد. معلوم بود سایپا نمی تواند از گاو شیر ده خود صرف نظر کند. پس با صرف بیش از ۳۰ میلیون دلار  گفتند که خودرو را اصلاح کرده اند. این اصلاحات مورد تایید موسسه استاندارد هم قرار گرفت. شرکت سایپا در همین زمان تستی را منتشر کرد که نشان می داد ایمنی پراید افزایش یافته است.

ابهامات تست پراید

اما همان زمان هم چندین سوال باقی ماند؛ آیا این تست در شرایط استاندارد و با سرعت ۶۴ کیلومتر انجام شده یا سرعت کمتر بوده است ؟ آیا نمونه تولیدی با نمونه تست شده یکی بوده یا اینکه پراید تست شده تقویت بیشتری شده بود؟ چرا فیلم از نمای کنار و از سمت راننده منتشر نشده است؟ شفیعی معاون آن زمان مهندسی سایپا گفته بود: «با تغییرات انجام گرفته، ایمنی پراید حتی از تیبا هم بالاتر رفته است. در پراید جدید داخل درب ها ،کف خودرو، جلوی کابین با استفاده از گاردهایی و اضافه کردن ورقه های جدید فلزی، تقویت شده است. بین کابین و کاپوت هم ورقه تقویت شده فلزی قرار گرفته که اجزایی مانند موتور دیگر به داخل  کابین پراید وارد نشوند. داخل داشبورد هم با یک سری لوله و گارد تقویت شده تا قطعات کاپوت وارد اتاق نشوند.» او در پاسخ به این سوال که این خودرو چند ستاره ایمنی اروپا را می‌گیرد؟ می‌گوید: «نمی‌دانم. تست نکرده‌ایم! چرا که این محصول را که نمی‌خواهیم وارد اروپا کنیم. با این همه این محصول استانداردهای ایمنی را پاس کرده و از موسسات معتبر تایید گرفته است.» او توضیح داده بود: «بیش از ۳۰ میلیارد تومان بابت این کار خرج کرده‌ایم. تمام محصولات خانواده پراید از پلت‌فرم X100 استفاده می‌کنند که ایرادات موسسه استاندارد در آن حل شده است.» البته با توجه به فیلم هایی که سایپا از تست تصادف این خودرو نشان می داد، بنظر می رسد ایمنی این خودرو در حدود دو ستاره ایمنی اروپا باشد. در اروپا سه ستاره ایمنی نشان دهنده ایمنی متوسط و چهار ستاره نشانه ایمنی خوب و پنج ستاره نشانه ایمنی عالی است. در ایران هم اکنون تندر ۹۰ دارای سه ستاره ایمنی، پژو ۲۰۶ دارای چهار ستاره ایمنی و مزدا سه دارای پنج ستاره ایمنی هستند.

تولید پراید چقدر سود دارد؟

اینجا دقیقا این سوال مطرح می شود، چقدر سایپا روی این محصول سود می کند که با این همه خرج باز هم حاشیه سود مناسبی دارد؟ در سال هایی که قیمت پراید هفت میلیون تومان بود، بین مردم شایع بود که پراید برای سایپا سه میلیون تومان تمام می شود. در آن زمان احمد قلعه بانی مدیر عامل سابق سایپا گفته بود تولید پراید حدود چهارمیلیون تومان برای سایپا  هزینه دارد. اوستا گودرزی استاد خودرو دانشگاه علم و صنعت به ایسنا می گوید: «فن‌آوری برخی از خودروهای فعلی مانند پراید، بسیار قدیمی است و به دلیل پایین بودن سطح ذاتی ایمنی باید بازنشسته شوند.»

در سال هایی که قیمت پراید هفت میلیون تومان بود، بین مردم شایع بود که پراید برای سایپا سه میلیون تومان تمام می شود. در آن زمان احمد قلعه بانی مدیر عامل سابق سایپا، گفته بود تولید پراید حدود چهارمیلیون تومان برای سایپا هزینه دارد.

شاید این سود بالا سبب شده است که سایپا حاضر نیست این خودرو را از رده خارج کند. در گذشته این شرکت بهانه می آورد که پلت فرم مناسب برای جایگزینی را ندارد، اما در طراحی پروژه رهام، سایپا پلت فرم تویوتا یاریس مدل دو هزار را یک سایز افزایش داد، تا خودرو خود را در کلاس سی، روی آن طراحی کند. با علم به این داستان، پس این شرکت دانش ساخت پلت فرم تویوتا یاریس سال دو هزار که در کلاس بی و هم کلاس با پراید است را دارد. این پلت فرم می تواند هم اکنون براحتی تا استاندارد سه ستاره ایمنی اروپا را پوشش دهد.

می توان از کشته های پراید کم کرد اگر …

البته در مواجه با این سوال که پراید سالانه بالای دو هزار نفر کشته می دهد، سایپایی ها می گویند تیراژ بالا دلیل این سطح از کشته است. اما یک مقایسه ساده این جواب را به چالش می کشد. بر اساس آمار پزشکی قانونی پراید در سال ۱۳۹۲ دو هزار و پانصد نفر را به کام مرگ برده بود. این آمار یعنی این خودرو به تنهایی ۱۴ درصد از میزان کشته ای جاده ای ایران را به خود اختصاص داده بود. این در حالی است که این عدد برای خودرو پژو ۲۰۶ حدود دو درصد در همان سال بود.

اگر بجای پراید یک خودرو در حد ایمنی پژو ۲۰۶ تولید شود، سالانه حدود ۱۵۰۰ نفر کمتر به کام مرگ خواهند رفت.

تیراژ پژو ۲۰۶ تقریبا یک سوم پراید است و در تست تصادف توانسته است چهار ستاره ایمنی را در سال دو هزار میلادی بدست آورد. این بدان معنی است که اگر پراید به اندازه پژو ۲۰۶ امن بود، باید تعداد کشته هایش از ۱۴ درصد به شش درصد کاهش پیدا می کرد. یعنی اگر بجای پراید یک خودرو در حد ایمنی پژو ۲۰۶ تولید شود، سالانه حدود ۱۵۰۰ نفر کمتر به کام مرگ خواهند رفت.  ]]>