یک طراح در پاریس آرزوی طراحی خودرویی ایرانی را دارد.
بیت ران – امین آزاد: در یکی از محله های پاریس، کارگاهی بزرگ بخش زیادی از کوچه باریکی را فرا گرفته است. وارد کارگاه و آتلیه طراحی که می شوید، مهندسان و طراحان جوان زیادی را می بینید که پشت درهای بسته ای که تنها با کدهای امنیتی باز می شوند، در حال خلق محصولاتی صنعتی برای شرکت های مختلف هستند.
فیلم مصاحبه با هرمیداس اتابکی در یوتیوب
تعداد کمی از این کارمندان اجازه ورود به اتاق های دیگر را دارند؛ ولی از این میان تنها یک نفر می تواند به تمام این اتاق ها که نطفه خلق خودروهای آینده در آن بسته می شود، راه یابد. او یک ایرانی است که در ۹ سالگی محل تولدش را ترک کرده است.
سفرهای بی نتیجه به ایران
این طراح موفق خودرو در اروپا، هرمیداس اتابکی است که چند باری هم به ایران سفر کرده تا بتواند به خواسته خود برای طراحی خودرویی متناسب با خصوصیات فرهنگی ایران جامه عمل بپوشاند.
او حتی با ایران خودرو که بزرگ ترین خودروساز خاورمیانه است و سالانه بیش از ۵۵۰ هزار خودرو تولید می کند هم مذاکره کرده اما به نتیجه ای نرسیده است و همچنان در کارگاه خود در پاریس کار می کند.
در این کارگاه او در اتاقی پر از ماکت خودروهای طراحی شده و محصولات دیگری چون کشتی، عینک و حتی شیشه عطر، زیر نور نارنجی نشسته و به فارسی که ته لهجه ای فرانسوی در آن است، می گوید: « در تهران و در مدرسه فرانسوی رازی درس خواندم و در سال ۱۹۷۵ برای تحصیلات به فرانسه آمدم. در سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۳ در آمریکا اقامت داشتم و به مدت چهار سال در دانشکده سی سی اس دیترویت در زمینه طراحی خودرو تحصیل می کردم.»
هنوز هم طراحی از روی کاغذ سفید آغاز می شود. چرا که ایده های مختلف روی کاغذ بهتر پیاده می شوند
چه شد که دوباره به فرانسه برگشتید؟
من فرهنگ فرانسوی را خیلی دوست داشتم. سال ۱۹۸۷ به فرانسه برگشتم و با شرکت رنو کارم را آغاز کردم. حدود شش سال با رنو کار می کردم. اولین کاری که آنجا انجام دادم، طراحی بدنه «رنو کلیو» بود که بعد از رنو ۵ جزو رنوهای مدل جدیدی محسوب می شد و خوب فروش کرد. کار بعدی ام طراحی مدل معروف «مگان یک» بود. پس از آن به آمریکا برگشتم و یک سال در کالیفرنیا برای استودیوی شرکت «ولوو» کار کردم.
بعد دوباره به فرانسه برگشتم و با کمک یکی از دوستانم که در کار درست کردن خودروهای مدل بود، یک شرکت جدید را تأسیس کردیم. از سال ۱۹۹۴ تا الان در حومه پاریس و برای شرکت های مختلفی در آمریکا، اروپا و شرق آسیا خودرو طراحی می کنیم.
در شروع تنها سه نفر بودیم؛ اما هم اکنون شرکت ما مجموعه ای از چند شرکت است که یکی ماکت درست می کند و دیگری طراحی انجام می دهد.
نقطه شروع طراحی خودرو از کجا است؟
هنوز هم طراحی از روی کاغذ سفید آغاز می شود. خیلی راحت تر است که از روی کاغذ طراحی را آغاز کنیم؛ چرا که ایده های مختلف روی کاغذ بهتر پیاده می شوند.
پس از آن، طرح در کامپیوتر سه بعدی می شود و خیلی زود در ادامه کار، طی یک ماه و نیم، ماکت اولیه و بعد چندین ماکت مختلف با طرح های متفاوت ساخته می شود. یعنی ۱۰ یا ۱۵ طراح روی ۱۰ یا ۱۵ ماکت فعالیت می کنند. از بین آنها چند طرح انتخاب می شود و پس از یک سال و نیم به دو ماکت نهایی می رسیم.
آیا در همه کشورها به یک اندازه به پردازش ایده ها برای طراحی خودرو اهمیت می دهند؟
البته طراحی صنعتی، طراحی خودرو و ارزش دادن به فکر و ایده، بستگی به فرهنگ هر جامعه دارد. طراحی صنعتی در اروپا و آمریکا به تازگی شروع شده و حتی در ژاپن نیز پدیده ای جدید است. در بعضی از کشورها مشکل است که برای یک طرح و یا یک نقاشی مبلغ زیادی پرداخت کنند.
حالا که قیمت طرح ها اینقدر بالا است، آیا طراحان خودرو حقوق بالایی می گیرند؟
بستگی به کشورها دارد. اما در فرانسه برای افرادی که تازه فارغ التحصیل شده اند، حتی در مقایسه با مشاغلی مانند پزشکی حقوقشان بالاتر است. به گونه ای که در آغاز کار از دو هزار و ۴۰۰ یورو شروع می شود و به مرور با توجه به نوع کار طراح، تا ۲۵ هزار یورو نیز می رسد.
بهترین کار، همیشه کار بعدی است. ولی اولین کارم یعنی طراحی «رنو کلیو»، بسیار جالب بود
از نقاشی صحبت کردید که قیمت های بالایی دارد، آیا شما از بچگی هم نقاشی می کردید؟
از بچگی همیشه نقاشی می کردم و کنجکاو بودم. در ضمن به ماشین هم علاقه داشتم و وقتی فهمیدم رشته ای وجود دارد که طرح ها از روی کاغذ به واقعیت تبدیل می شوند، به تحصیل در این رشته پرداختم.
طراحی صنعتی رشته ای است که طراح باید دیگر شاخه های مهندسی را نیز بشناسد و از علم مواد و آیرودینامیک سر رشته داشته باشد. البته برای محاسبات مکانیکی، با مهندسان به صورت مشترک کار را پیش می بریم.
شما فقط خودرو طراحی می کنید؟
کار اصلی من طراحی خودرو است ولی در کنار آن، کشتی، قطار و بسیاری از وسایل دیگر از جمله عینک و شیشه عطر نیز طراحی کرده ام. حتی در سال ۲۰۰۲ جایزه بهترین طرح قطار را برای طراحی قطار لیون به دست آوردم. اما این ها کارهای حاشیه ای است و کار اصلی من، طراحی خودرو است.
به نظر خودتان بهترین کارتان در طراحی خودرو چه بوده است؟
بهترین کار، همیشه کار بعدی است. ولی اولین کارم یعنی طراحی «رنو کلیو»، بسیار جالب بود. من روی لامبورگینی هم کار کرده ام. این کار نیز جالب بود، به دلیل آن که این خودروها سفارشی و دست ساز است، فضای جدیدی بر کار حاکم بود. طراح با مواد مختلفی می تواند کار کند. ولی طراحی اتومبیل هایی که تیراژ بالایی دارند، سخت تر است. چون باید به مواردی توجه کرد که در اتومبیل هایی مثل لامبورگینی لازم نیست توجه کنیم.
به جز شما، آیا طراحان معروف ایرانی در سطح جهان داریم؟
در زمینه اتومبیل، ایرانی های زیادی را نمی شناسم و فقط می دانم یک طراح خوب ایرانی در «بی.ام.و» کار می کند؛ البته شنیده ام در بین دانشجویان ایرانی، چند نفر توانسته اند در مسابقات طراحی خودرو به برتری دست یابند.
به نظر شما صنعت خودرو ایران با توجه به استعدادهای موجود، چگونه باید به پیش برود؟
بررسی ها نشان می دهد کشورهای آسیایی در صنعت خودرو آینده درخشانی دارند و ایران هم یکی از این کشور ها است. زمان آن رسیده تا از جوانان و متخصصان ایرانی که بخشی از آنها در خارج ایران کار می کنند استفاده کرد. زمان این کار فرا رسیده و امکاناتش هم وجود دارد. ولی این که چرا سعی نمی کنیم خودرویی طراحی کنیم که بخش زیادی از آن ایرانی باشد، واقعاً نمی فهمم.
چگونه باید به نقطه ای که گفتید برسیم. لطفاً روشن تر توضیح دهید؟
ما اول باید با شرکت های خارجی مثل شرکت های آلمانی، ایتالیایی و دیگر شرکت ها، همکاری مشترک انجام دهیم. از طرفی باید سعی کنیم از اتومبیل هایی که در آمریکا یا اروپا ساخته می شوند تقلید نکنیم و خودرویی طراحی کنیم که به فرهنگ و جامعه ما نزدیک باشد.
اما چگونه می توانیم این کار را بکنیم؟ خودرو یک کالای جهانی است و آیا ربطی به فرهنگ دارد؟
نقش فرهنگ را می توان در طراحی خودروهای آمریکایی و اروپایی دید که نشانه هایی از تفاوت فرهنگی شان، در طراحی خودروهایشان دیده می شود. باید روی خصوصیات فرهنگی و جامعه بررسی کنیم و بعد از آن با توجه به این مطالعات، خودرو طراحی کنیم.
از طرفی چون خصوصیات فرهنگی مشخص و مشترکی در منطقه وجود دارد، ما با در نظر گرفتن این مشترکات می توانیم یک محصول تولید کنیم که در منطقه نیز فروش خوبی داشته باشد. جالب است بگویم امروز بیشتر خودروهایی که در ایران ساخته می شوند، برای تهران است و فکری به حال تمام ایران نمی کنند.
شما مدت هاست که از ایران دور بوده اید، آیا نمی خواهید به ایران بازگردید؟
اوایل که به فرانسه آمده بودم، دلم خیلی تنگ می شد؛ اما حالا که با فرانسه و فرهنگش آشناتر شده ام، به زندگی در اینجا عادت کرده ام. با وجود این، دلم می خواهد روزی در ایران کار کنم. امیدوارم تا آن روز شروع به طراحی یک خودروی ایرانی کرده باشیم.
بیشتر بخوانید: