یک نویسنده بخش خودرو، با اشاره به تاریخچه ماشین دودی در کشورمان، ورود این وسیله را مربوط به دوره سلطنت ناصرالدین شاه دانست و با یادآوری ماجرای ورود و به کارگیری این وسیله نقلیه در تهران، در ادامه از شرایط نامناسب نگهداری این خودروی تاریخی در کشور اظهار تاسف کرد.
بیت ران – ماشین دودی همان اولین خط آهن ایران بین تهران و شهر ری است که حتی اگر تصویری از آن را ندیده باشیم، بی‌شک نام آن بارها به گوش‌مان خورده است.
ماشین دودی را که در واقع آن‌را نخستین خط تراموا تهران هم می‌دانند، به‌این دلیل دودی می‌گفتند که بخاری از دودکش آن خارج می‌شد.
شاید آگاهی از تاریخ کوتاه ماشین دودی از زبان “برزو سپاسی”، در گفت‌وگو با بیت ران، خالی از لطف نباشد که در ادامه می‌خوانید.
بیت ران: به‌چه‌دلیل ماشین دودی وارد ایران شد؟
سپاسی: ماشین دودی در دوره ناصرالدین‌شاه و در زمانی به ایران آمد که احساس شد مردم برای آخر هفته‌های خود به گردش و تفریح نیاز دارند. در آن زمان زیارتگاه شاه عبدالعظیم تنها مرکز تفریحی نزدیک به تهران بود که مردم به آنجا می‌رفتند و آخر هفته‌های خود را آنجا می‌گذرانند. به‌همین دلیل یک شرکت داخلی ساخت چهار لوکوموتیو و واگن‌های آن را به یک شرکت بلژیکی سفارش داد.
در سال ۱۸۸۷ میلادی که اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بود این لوکوموتیوها و واگن‌ها به ایران وارد شد و با توجه به‌اینکه ریل‌گزاری‌ها نیز انجام شده‌بود، این خط آهن شروع به کار کرد.
البته اوایل راه‌اندازی ماشین دودی، به‌دلیل نو بودن این پدیده و ناآشنا بودن مردم با آن، استقبال چندانی از این خط آهن صورت نگرفت. ولی بعد از مدتی با استفاده شخص ناصرالدین شاه و خانواده‌اش از این خط، به‌مرور مردم نیز از این وسیله استفاده‌کردند.
براساس عکس‌های موجود، پس از مدتی به‌دلیل ازدحام جمعیت، مردم حتی از سقف لوکوموتیو نیز برای جابه‌جایی استفاده می‌کردند. این نشان‌دهنده اقبال مردم به‌این وسیله بود. در سال ۱۹۰۵ نیز لوکوموتیو پنجم و واگن‌های آن به بازار ایران وارد و به قبلی‌ها اضافه شد و تمام اینها برای جابه‌جایی مردم استفاده می‌شد.
با وجود استقبال مردم چرا ماشین دودی جمع شد؟
بیت ران – سرنوشت ماشین دودی تهران چه شد؟
با وجود اینکه ماشین دودی یک وسیله دودزا بود، ولی توانست در مدت کوتاهی بین مردم جا باز کرده و توجه افراد را به خود جلب کند و تا سال‌ها هم از آن استفاده شده و باقی ماند. اما در دهه ۴۰ شمسی اتفاقی افتاد که براساس آن ناچار شدند ماشین دودی و تمام تجهیزات آن را جمع کنند. قبل از آن اتفاق، روزنامه‌ها به انتقاد از ماشین دودی پرداخته و آن را یک وسیله قدیمی می‌دانستند که باعث آلودگی هوا می‌شود. بنابراین خواستار جمع کردن این وسیله شده‌بودند. البته توجهی هم به این انتقادها نشده بود.
ولی در سال ۱۳۴۳ یا ۱۳۴۴ راننده یک کامیون که در حال حمل بار شن یا خاک و تعدادی کارگر در پشت کامیون بوده است، با یکی از راننده‌های ماشین دودی مسابقه می‌گذارد و در جایی از مسیر راننده کامیون از ماشین دودی خیلی جلو می‌زند و برای اعلام پیروزی خود قصد رد شدن از بخشی از ریل می‌کند که کامیون‌اش در وسط ریل گیر می‌افتد.
راننده ماشین دودی به هر دلیلی، نمی‌خواهد یا نمی‌تواند آن را کنترل کند و ماشین با کامیون برخورد می‌کند که این تصادف باعث مرگ یکی از کارگرهای پشت کامیون می‌شود.
همین داستان موجب جمع شدن ماشین دودی برای همیشه شد و این حادثه بازتاب روزنامه‌ای پیدا کرد و بعد از آن ماشین دودی از کار اصلی خودش کنار گذاشته و جمع شد و تنها بخش‌هایی از ان در نقاط مختلف شهر تهران به‌نمایش گذاشته شد که هنوز موجود هستند.
متاسفانه با وجود اینکه این بخش‌های ماشین دودی نیازمند بازسازی هستند، ولی هیچ‌کدام بازسازی نشده‌اند و در شرایط بسیار نامناسبی نگهداری می‌شوند.
گفت‌وگو: امین آزاد
تنظیم: فاطمه باجلانی
بیشتر بخوانید:
هدیه هیتلر به رضاشاه ؛ خودرو اتوبان کوریر با ارزش‌ترین مرسدس بنز دنیا در ایران
فورد مدل T اولین خودروی مردمی در ایران / واردات رولزرویس به جای رشوه
اولین خودرو ایران؛ از اشتباه تاریخی تا واقعیت
مرسدس بنز تشریفات در آزادی + مشخصات و قیمت
روزی روزگاری کادیلاک ایران؛ تاریخچه تولید خودروی آمریکایی در کشور
اتول ها در سوله؛ نگاهی به ثروت چهار چرخ ایران در موزه خودرو تهران
خودروهای برقی مدرن با طراحی دهه ۱۹۶۰ را ببینید؛ کلاسیک های امروزی
لیموزین های تاریخی در ایران ؛ از زیر پای قجرها تا موزه خودرو در تهران
داستان پورشه از ۹۵۹ افسانه‌ای تا ۹۱۱ مدرن
پدر تولید انبوه در دنیا کیست؟ چه ارتباطی با دنیای خودرو دارد؟
سلطان خودروهای عتیقه ؛ مجموعه ای گرانقیمت از ناب ترین خودروها
تیونر ایرانی خودرو شورولت کوروت، را تبدیل به هیولا کرد
پیشرانه های کلاسیک چندکاربراتوری آمریکایی را بشناسیم
مسکویچ دکتر شریعتی را بشناسید + تصاویر پیش و پس از بازسازی
مرسدس بنز استاد شجریان / همراه مشخصات فنی وتاریخچه
خودرو سهراب سپهری و سرگذشت آن + ماجرای تصادف او
گرانترین فورد موستانگ ایران
ماشین دکتر مصدق ثبت ملی شد + تاریخچه خودرو و محل نگهداری
اولین مینی ون جهان با ۸۳ سال سن به نمایش گذاشته می‌شود
گرانترین موتورسیکلت ها در کشور + قیمت و مشخصات فنی
بررسی بهترین دیسک و صفحه کلاچ در بازار و قیمت انواع لوازم کلاچ
قیمت روغن موتور در بازار + معرفی شرکت های برتر تولید کننده روغن
کامیون دست دوم وارداتی چه ویژگی هایی دارند؟ + جزئیات و آپشن ها
بهترین لاستیک های زمستانی و رتبه بندی آن ها در سال ۲۰۲۰
آشنایی با ولوو FH و مدل‌های آن + کامیون های ولوو در ایران
سایپا شاهین چگونه شاهین شد؛ داستان خودرو جدید سایپا
پلت فرم شاهین چگونه است؟
سایپا رهام از سال آینده با موتور تیبا وارد بازار می شود
نبرد در مونیخ / ویژه برنامه فلاشر برای نمایشگاه خودرو مونیخ
از گیربکس های ایران خودرو تا تارای برقی و بازار لاستیک ایران
قیمت لنت ترمز خودروهای ایرانی و خارجی/ علائم تمام شدن لنت ترمز
تست گوزن دنا با ربات! / تست گوزن در ایران خودرو چگونه انجام می شود؟