تاریخچه و مشخصات جنگنده سوپر اتاندارد + استفاده در جنگ ایران و عراق

جنگنده سوپر اتاندارد یک جنگنده فرانسوی ساخت شرکت داسو است که در جنگ ایران و عراق و جنگ فالکلند نقش مهمی داشت.

بیت ران – علی محمدی: هواپیمای سوپر اتاندارد در ابتدا توسط شرکت داسو و برای پاسخ به نیازهای نیروی دریایی فرانسه طراحی شد.

طراحی این هواپیما به اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی برمی‌گردد.

سوپر اتاندارد بر اساس هواپیمای دیگری به نام اتاندارد IV که متعلق به دهه ۱۹۵۰ بود طراحی و ساخته شد.

این هواپیما یک جنگنده تک سرنشین با بال‌های رو به عقب و تک موتوره است و اولین نسل از هواپیماهای ناو نوشین داسو محسوب می‌شود.

اتاندارد در چندین دهه خدمت خود، موفقیت‌های زیادی را برای نیروهای فرانسوی رقم زد و جزو هواپیماهای موفق فرانسوی است.

فرانسه در ابتدا برای نیروی دریایی خود قصد داشت نسخه‌ای دریا پایه و تهاجمی‌تر از جنگنده جگوار را خریداری کند، اما به دلیل مسائل سیاسی تصمیم بر این شد که هواپیمایی جدید در خود فرانسه توسعه داده شود و نام آن را سوپر اتاندارد گذاشتند.

سوپر اتاندارد بالاخره در سال ۱۹۷۸ به طور رسمی وارد خدمت در نیروی دریایی فرانسه شد.

این هواپیما در کشورهایی که به آنها خدمت کرد، حتی موفق‌تر از نیروی دریایی فرانسه ظاهر شد، به خصوص در دو جنگ ایران و عراق و فالکلند.

توسعه

سوپر اتاندارد با اینکه نسخه‌ای توسعه پیدا کرده بر اساس هواپیمای اتاندارد IVM بود، ولی تا ۹۰ درصد قطعات آن جدید بودند.

درست مانند اتاندارد، سوپر اتاندارد نیز به گونه‌ای طراحی شده بود که بتواند از روی ناو هواپیمابر پرواز کند.

به همین دلیل داسو سوپر اتاندارد را به بال‌های جمع شونده، ارابه‌های فرود تقویت شده و قلاب دم ویژه فرود روی ناو مجهز کرد.

برخی مشخصه‌های اصلی اتاندارد IVM مانند بال‌های رو به عقب، دم عمودی تکی و ورودی‌های هوای موتور در طرفین، در سوپر اتاندارد نیز حفظ شدند.

موتور مورد استفاده در مدل اولیه سوپر اتاندارد از نوع SNECMA Atar 8B بود.

این موتور توربوجت می‌توانست ۹ هزار و ۷۰۰ پوند رانش تولید کند.

بعدها این موتور با موتور دیگری به نام SNECMA Atar 8K-50 جایگزین شد که رانشی معادل ۱۱ هزار و ۲۵ بوند داشت.

تغییر موتور باعث شد تا حداکثر سرعت سوپر اتاندارد از ۱۰۱۰ کیلومتر بر ساعت به ۱۲۰۷ کیلومتر بر ساعت افزایش پیدا کند.

با وجود افزایش سرعت، اما موتور جدید باعث کاهش برد هواپیما از ۳۳۷۰ کیلومتر به ۱۸۰۰ کیلومتر شد.

حداکثر ارتفاع پروازی در سوپر اتاندارد به ۴۴ هزار و ۹۰۰ پا می‌رسد که در مقایسه با عدد ۵۰ هزار و ۹۰۰ پایی اتاندارد IVM مقداری پایین‌تر است.

نرخ صعود در سوپر اتاندارد ۱۹ هزار و ۷۰۰ پا بر ثانیه است.

سوپر اتاندارد هواپیمایی با طول ۱۴.۳ متر، ارتفاع ۳.۸۶ متر، فاصله نوک بال‌های ۹.۶ متر و وزن خالی ۶ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم است.

این هواپیما حداکثر وزن برخاستی معادل ۱۲ تن دارد.

تسلیحات

سوپر اتاندارد نیز مانند دیگر ناونشین‌های داسو از دو توپ ۳۰ میلی متری DEFA درون بدنه استفاده می‌کند که هر یک از آنها ۱۲۵ گلوله دارند.

این اسلحه طوری طراحی شده است تا برای مقاصدی مانند تعمیرات و سرویس به راحتی بتوان آن را از درون بدنه هواپیما خارج کرد.

زیر بال‌های سوپر اتاندارد نیز مجموعا ۴ جایگاه نصب تسلیحات (پایلون) قرار دارد.

دو پایلون نیز در زیر بدنه دیده می‌شود که می‌توان از آن ها برای حمل موشک‌های هوا به هوا، موشک‌های ضد کشتی، بمب های هدایت شونده و پرتابی و پد راکت ماترا استفاده کرد.

امکان نصب مخازن سوخت خارجی نیز روی پایلون‌های سوپر اتاندارد وجود دارد.

جنگنده سوپر اتاندارد از توانایی سوخت گیری هوایی نیز پشتیبانی می‌کند و نازل سوخت آن به صورت جمع شونده درون دماغه هواپیما قرار دارد.

سوپر اتاندارد طوری طراحی شده بود تا با توجه به شرایط جنگ سرد، در صورت حمله شوروی به اروپا بتواند بمب هسته‌ای نیز برتاب کند.

سوپر اتاندارد در مقایسه با اتاندارد IVM که تنها ۴ پایلون داشت، توانایی حمل تسلیحات بالاتری دارد.

رادار مورد استفاده در سوپر اتاندارد از نوع تامسون چند حالته است و در انواع نبردها کارایی دارد.

ورود به خدمت

جنگنده سوپر اتاندارد اولین بار در سال ۱۹۷۸ وارد خدمت شد.

نیروی دریایی فرانسه اولین کاربر این هواپیما بود و در ابتدا ۸۵ فروند سوپر اتاندارد را سفارش داد.

این هواپیماها بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۳ تحویل این نیرو شدند.

در ابتدا نیروی دریایی فرانسه قصد سفارش ۱۰۰ فروند سوپر اتاندارد را داشت ولی به دلیل کمبود بودجه تعداد خریدها کاهش پیدا کرد.

سوپر اتاندارد در دو ناو هواپیمابر آن زمان فرانسوی‌ها که کلاس کلیمانکو نام داشتند به کار رفتند.

تاریخچه عملیاتی

فرانسوی‌ها در نبرد بر علیه سوریه در لبنان برای نخستین بار از سوپر اتاندارد استفاده کردند.

این اولین باری بود که سوپر اتاندارد زیر پرچم فرانسه وارد جنگ می‌شد.

فرانسه سوپر اتانداردهای خود را تا سال ۲۰۱۶ در خدمت داشت و با آمدن جنگنده نسل چهارمی رافال، سوپر اتانداردهای فرانسه بازنشسته شدند.

آرژانتین دیگر کشوری بود که سوپر اتاندارد را در سال ۱۹۷۹ خریداری کرده بود.

آرژانتین در آن زمان از هواپیمای داگلاس A-4 اسکای هاوک استفاده می‌کرد.

ولی به دلیل تحریم‌های آمریکا امکان عملیاتی نگه داشتن اسکای هاوک‌ها وجود نداشت.

این کشور ناچار شد هواپیماهای فرانسوی را جایگزین جنگنده‌های آمریکایی کند.

هواپیماهای تحویل داده شده از سوی فرانسه به آرژانتین به موشک ضد کشتی قدرتمند اگزوسه نیز مجهز بودند.

سوپر اتانداردهای آرژانتینی در جنگ فالکلند ۱۹۸۲ بر علیه انگلیسی ها به خوبی استفاده شدند.

این جنگنده‌ها توانستند با موشک‌های اگزوسه ضربات مهلکی را بر پیکره نیروی دریایی بریتانیا وارد کنند.

با اینکه در این جنگ در نهایت آرژانتین شکست خورد ولی سوپر اتانداردها کارنامه درخشانی را از خود برجای گذاشتند.

آرژانتینی‌ها توانستند با موشک‌های اگزوسه که سوپر اتانداردها شلیک کرده بودند ناوهای جنگی شفیلد و آتلانتیک کانوی بریتانیا را غرق کنند.

آرژانتینی‌ها تلاش کردند تا ناو هواپیمابر اینویسیبل بریتانیا را نیز با موشک اگزوسه غرق کنند.

اما کشتی‌های اسکورت ناو توانستند با پدافند موشکی سی دارت، جلوی اگزوسه‌ها را بگیرند و حمله را حنثی کنند.

فرانسه تعدادی از سوپر اتانداردهای آرژانتینی را به حدی ارتقا داده بود که از نمونه‌های نیروی دریایی فرانسه نیز پیشرفته‌تر بودند.

امروزه سوپر اتاندارد در آرژانتین دیگر عملیاتی نیست و تنها برای مقاصد آموزشی استفاده می‌شود.

سوپر اتاندارد، ایران و عراق

دیگر تجربه جنگی سوپر اتاندارد در منطقه ثروتمند خلیج فارس بود.

در زمان جنگ ایران و عراق، صدام اقدام به خرید جنگنده میراژ F1 برای نیروی هوایی عراق کرده بود.

ولی فرانسه تا زمان آماده شدن میراژها، ۵ فروند سوپر اتاندارد را به عراق اجاره داد.

تجربه موفق جنگ فالکلند سبب شد تا عراق موشک‌های اگزوسه را نیز از فرانسه دریافت کند.

ترکیب این هواپیماهای فرانسوی با موشک پیشرفته اگزوسه در آن زمان برای ایرانی‌ها گران تمام شد.

در آن زمان عراق توانست تعدادی از کشتی‌های ایرانی را با موشک اگزوسه منهدم کند.

تا سال ۱۹۸۴ تعداد ۳۴ حمله علیه کشتی‌های ایرانی توسط سوپر اتانداردها گزارش شده بود.

عراق در آن سال‌ها گفته بود هر کشتی با هر پرچمی که نفت ایران را حمل کند مورد حمله قرار خواهد گرفت.

درگیری‌هایی نیز بین هواپیماهای آمریکایی، نیروی هوایی ایران و هواپیماهای فرانسوی نیروی هوایی عراق در این جنگ به ثبت رسیده‌اند.

در برخی از این درگیری‌ها عراقی‌ها پیروز و در برخی نیز ایرانی‌ها پیروز شده بودند.

در سال ۱۹۸۴ تعداد ۴ فروند جنگنده سوپر اتاندارد به فرانسه برگشت داده شدند.

این موضوع نشان دهنده این است که یکی از سوپر اتانداردها توسط ایرانی‌ها سرنگون شده است.

گفته می‌شود که این سوپر اتاندارد بر فراز جزیره خارک توسط یک فانتوم ایرانی ساقط شده است.

ایران ادعا می‌کند که یک سوپر اتاندارد نیز توسط F-14 تامکت ساقط شده است.

بیشتر بخوانید:

با انواع بال هواپیما آشنا شوید

مهمترین پهپادهای جهان را بشناسید

با برترین موشک‌های هوا به زمین آشنا شوید

سوخو ۳۵ به ناوگان نیروی هوایی افزوده خواهد شد؟

آشنایی با هواپیمای جنگنده جگوار ؛ توانایی ها و تسلیحات

یوروفایتر تایفون ؛ محصول مشترک قدرت‌های اروپایی در آسمان

ایران چند فروند تام کت دارد؟ همه آنچه باید از اف-۱۴ ایران بدانیم

رایزنی‌های ایران در روسیه برای خرید تسلیحات / بالگرد و جنگنده های جدید در راه ایران؟

منبع: militaryfactory