موزه خودرو ایران در تهران گنجینه ای است که طرفداران ویژه ای دارد. خودروهایی در این موزه وجود دارند که نه تنها تاریخ ایران، که روایتگر بخشی از تاریخ جهانند. با هم چرخی در این موزه بزنیم.
بیت ران – امین آزاد: بنزهای شوفر کش، لیموزینی با سپر طلا و نشان سلطنتی، خودرویی که تنها یک دستگاه از آن ساخته شده، ماشینی که به درخواست شاه ایران سه شرکت بزرگ بنز، پورشه و فولگس واگن آن را ساختند تا پسر محمدرضا پهلوی خوشحال شود، مرسدس بنز نایابی که سرعت بالایش سبب شد آلمان ها اتوبان را ابداع کنند و چندین و چند خودروی دیگر از فراری تا لامبورگینی از جگوار تا کادیلاک، بخشی از میراث گران قیمتی است که نه تنها شیخ نشینان عرب حاشیه خلیج فارس در آرزوی داشتن آن هستند، بلکه صاحبان صنعت خودرو نیز بدشان نمی آید چنین مجموعه کمیابی را در اختیار داشته باشند.
ولی این مجموعه گران قیمت در موزه ای نه چندان جذاب نگهداری می شود. موزه ای که تنها یک سوله بزرگ است، نه مکانی با معماری فوق العاده. البته وقتی که میراث های فرهنگی چندین هزار ساله شرایط نگهداری بدی دارند، نمی توان امیدی به پرداختن به میراث دوران تجدد در ایران داشت.
ورود اولین خودرو به ایران
داشتن خودرو، نشان واضح دوران تجدد در ایران است؛ دورانی که در زمان مظفرالدین شاه با انقلاب مشروطه آغاز شد. همین تجدد هم سبب شد مظفرالدین شاه درسال ۱۲۷۹ طی سفرش به فرنگ دو دستگاه خودرو بخرد.
البته معلوم نیست مظفرالدین شاه از خودرو خوشش آمده بود یا از شاهزاده خانومی که سوار بر خودرو، آنرا معرفی می کرد.
واقعیت ماجرای اولین خودروی وارد شده به ایران به گفته برزو سپاسی، محقق در زمینه خودروهای کلاسیک، به این صورت است که؛ مظفرالدین شاه در آن سال که وارد پاریس شده است، از درباریان خود می‌خواهد که یک خودرو برایش فراهم کنند. ابتدا یکی از درباریان خودرویی را برای شاه تهیه می‌کند که کروکی و بدون سقف و از نوع گاردنر سرپله بوده است. اما مظفرالدین شاه این خودرو را به فرغون تشبیه کرده و آن را قبول نمی‌کند.
پس از آن، در یک بعدازظهر که شاه ایران بازدیدی داشته است، خودروی نهایی که بعدها تبدیل به اولین خودروی وارد شده به ایران شد را به شاه نشان می‌دهند که مظفرالدین شاه برای اطمینان از این خودرو به درباریان دستور می‌دهد، جلوی خود شاه آن را حرکت داده و در خیابان بچرخند.
اولین خودروی وارد شده به ایران کجاست؟
اما درباره سرنوشت اولین خودروهای وارد شده به ایران ذکر شده که روی خودروی خریداری شده در سفر دوم مظفرالدین شاه، در زمان محمدعلی شاه، یک نارنجک پرتاب شد و آن خودرو از بین رفت. البته چون از قبل اطلاع داده شده بود محمد علی شاه در آن حضور نداشت، ولی به آن خودرو آسیب‌های بسیاری وارد شد.
درباره اولین خودروی وارد شده به ایران در یکی از روزنامه‌های سال ۱۳۵۵ خورشیدی، مطلبی دیدم که نوشته بود «اولین خودروی وارد شده به ایران در موزه پهلوی نگهداری می‌شود.» از آنجایی که موزه پهلوی همان کاخ مرمر و در اختیار ریاست جمهوری است، اگر این جمله درست باشد، معنایش این است که یا اولین یا یکی از اولین خودروهای وارد شده به ایران در دوره قاجار، هنوز باید در انباری یا جایی در آن مجموعه باشد که متاسفانه به دلایل امنیتی نمی‌توانیم برای بازدید به آنجا برویم. ولی به‌هرحال همین یک جمله می‌تواند کلید سرنوشت اولین خودروی وارد شده به ایران باشد.
کالسکه ناصرالدین شاه
با ۵ هزار تومان چه می توان خرید؟! ۱۵۰ سال پیش ناصرالدین شاه با چنین مبلغی یک کالسکه ساخت آن هم نه توسط صنعت گران ایرانی، بلکه توسط صنعتگرانی در کارگاه واگن فابریک وین اتریش. این همان کالسکه ای است که پس از ترور ناصرالدین شاه، وی را در آن نشاندند تا مردم به کشته شدنش پی نبرند.
کالسکه تاجگذاری
این کالسکه به سفارش محمدرضا پهلوی در اتریش ساخته شد و پس از ساخت، قطعات آن را سوار هواپیما کرده و پس از ورود به ایران آن را مونتاژ کردند. این کالسکه را در مراسم رسمی هشت اسب سفید به حرکت در آورد.
موریس آکسفورد قرمز رنگ
این خودرو که در سال ۱۹۱۲ تولید شده، به موتوری با ظرفیت ۱۰۱۸ سی سی مجهز است که ۱۰ اسب بخار قدرت تولید می کند (یک پنچم پراید). این خودرو قدیمی ترین خودرویی است که در ایران سالم مانده است.
کورسی تولیدی توسط پورشه، بنز و فولکس
خودروی کورسی کوچکی که توسط پورشه، بنز و فولکس تولید شده است. این خودرو به سفارش صدر اعظم آلمان برای ولیعهد ایران طراحی و ساخته شده و در دنیا بی‌نظیر است.
این خودرو به دو محور ترمز و به دو سوئیچ نقره‌ای و طلایی مجهز است که با سوئیچ نقره‌ای می توان با دو دنده و تا سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت کرد.
با سوئیچ طلایی نیز می توان با شش دنده تا ۱۶۰ کیلومتر در ساعت حرکت کرد. کلید نقره ای در اختیار رضا پهلوی و کلید طلایی در اختیار محمدرضا پهلوی بود.
پیرس آرو لیموزین
این خودرو را به دستور رضا خان به شرکت آمریکایی پیرس سفارش داده شده بودند. موتور این خودرو شش سیلندر خطی است و در بدنه خودرو بیش از شش کیلو طلا استفاده شده است.
لامبورگینی کانتاش
این نسخه از لامبورگینی در سال ۱۹۷۴ میلادی تولید شد. این خودرو به موتور ۱۲ سیلندر با ۳۹۰۰ سی سی قدرت مجهز است که توانایی تولید ۳۷۰ اسب بخار قدرت را دارد.
مدل جذاب و زیبای کانتاش که در موزه خودرو قرار دارد، فقط به تعداد ۷۱۶ دستگاه تولید شده است. این خودرو در زمان خود جزو سریع ترین خودروهای خیابانی بوده است.
بنز ۵۰۰ K
۵۰۰ K از نادرترین خودروهای دنیا است که در سال ۱۹۳۴ میلادی طراحی شد. این خودرو یکی از ارزشمندترین خودروهای موزه است.
۵۰۰ K اولین خودرو سریع طراحی شده در جهان است که سرعتی برابر با ۲۰۰ کیلومتر در ساعت دارد و در مجموع ۳۵۴ دستگاه از این خودرو در دنیا تولید شده است.
گفته می شود این خودرو برای جابجایی سریع السیر افسران ارشد آلمان ساخته شده است.
همچنین گفته اند اتوبان اولین بار برای حرکت این خودرو طراحی و ساخته شد و به همین جهت به این ماشین بنز اتویان هم گفته می شود.
ظاهرا اکثر نمونه های خاص آن در جنگ جهانی دوم در کشور آلمان یا به کلی از بین رفته و یا آنقدر آسیب دیده اند که به کلی بازسازی شده اند.
نمونه موجود در موزه خودرو تهران که در زمان پهلوی اول از طرف دولت آلمان به ایران هدیه شده، از گزندهای زمانه به دور بوده و بدنه آن کاملا سالم و دست نخورده است و می توان گفت این خودروی افسانه ای نادرترین نمونه در دنیاست و ارزش بسیار بالایی دارد.
رولز رویس فانتوم
از مدل رولز رویس فانتوم ۴ در مجموع از سال ۱۹۵۰ تا سال ۱۹۵۶، ۱۸ دستگاه در جهان تولید شده است.
این خودرو هشت سیلندر است و به غیر از ایران در دربار سلطنتی بریتانیا نیز اسفاده می شود.
پنتر جی ۷۲
کمپانی پنتر توسط رابرت جانگل در انگلیس بنیان نهاده شد و همواره ایده های جدید را در خودروسازی ارایه می کرد.
نخستین خودروی این کمپانی پنتر جی ۷۲ نام داشت و در سال ۱۹۷۲ تولید شد. پنتر جی خودرویی اسپرت و مدرن با طرح کلاسیک بود و همواره از بهترین موتورهای ساخت شرکت جاگوار نیرو می گرفت.
این خودرو از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۲ فقط به تعداد ۳۰۰ دستگاه ساخته شد. پیشرانه این خودرو ۶ سیلندر خطی و ساخت جاگوار است که می تواند پنتر جی را به سرعت ۲۲۰ کیلومتر در ساعت برساند.
پورشه ۹۲۸
یکی از نادرترین مدل های پورشه که در سال ۱۹۷۷ تولید شد. موتور ۴.۵ لیتری خودرو سبب می شود قدرت این خودرو به ۲۴۰ اسب بخار برسد و شتاب صفر تا ۱۰۰ کیلومتر خودرو هم ۷ ثانیه باشد.
این اعداد شاید امروز چندان بالا نباشد، ولی روزگاری در جهان بسیار ایده آل و ویژه خودروسواران سوپر اسپرت محسوب می شد.
فورد a
این خودرو پس از مدل موفق تی و روی شاسی این خودرو، در سال ۱۹۲۷ ساخته شد و مورد استقبال گسترده عموم قرار گرفت.
هم اکنون در جهان تعداد کمی از این مدل سالم مانده است که یکی از آنها در موزه خودرو ایران نگهداری می شود.
مورگان پلاس
مورگان پلاس یکی از همان خودروهای انگلیسی است که با قیافه کلاسیکش جذاب است.
این خودرو نادر که در سال ۱۹۶۸ ساخته شده می تواند با موتور ۳.۵ لیتری و با ۱۵۵ اسب بخار، به سرعتی بیش از ۲۱۰ کیلومتر در ساعت برسد.
پنتر لیزر
خودرویی که در سال ۱۹۷۴ تنها یک دستگاه از آن ساخته شد.
پنتر لیزر یک اتومبیل کورسی با شکل و شمایل یک خودرو شاسی بلند است. موتور این خودرو چهار لیتر حجم دارد و خودرو را می تواند به سرعت ۱۴۰ کیلومتر در ساعت برساند.
رولزرویس احمد شاه
مدل رولزرویس احمد شاه سیلور گوست بود. این خودرو مجهز به یک موتورشش سیلندر خطی با حجم ۷ لیتر بود که ۵۰ اسب بخار قدرت تولید می کرد.
یعنی تنها کمی کمتر از پراید! البته حجم موتور این خودرو هفت برابر پراید است، با این همه تولید این خودرو با این موتور در آن سال ها یعنی ۱۹۱۰، غوغایی بپا کرد. چرا که خودرو بسیار نرم کار می کرد.
این خودرو با آن موتور می توانست تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرد.
این خودرو پیش از انقلاب برای بازسازی به انگلستان فرستاده شد، اما بازسازی خودرو طول کشید و انقلاب رخ داد. خانواده پهلوی مدعی مالکیت خودرو بود، اما پس از تشکیل دادگاه خودرو به ایران بازگردانده شد.
بیشتر بخوانید:
فورد مدل T اولین خودروی مردمی ایران / واردات رولزرویس به جای رشوه
فورد Maverick مدل ۲۰۲۱ از مدل T سال ۱۹۰۹ ارزان‌تر است؟
اولین خودرو ایران؛ از اشتباه تاریخی تا واقعیت
لیموزین های تاریخی در ایران ؛ از زیر پای قجرها تا موزه خودرو در تهران
گفتگو با خسرو معتضد درباره ورود نخستین اتوموبیل ها به ایران
تاریخ خودرو در ایران ؛ از سلیقه مظفرالدین شاه تا مینیاتوری که تیبا شد
تاریخچه واردات خودرو در ایران با چه برندها و مدل هایی آغاز شد؟
مرسدس بنز تشریفات در آزادی + مشخصات و قیمت
من نمیدونم شما چه گیری به پراید دادین تولیدش که تموم شد ول کنید دیگه.
هر چی میشه با پراید مقایسه میکنن.
اگر بلد نیستید درست و حسابی اطلاعات خب اینکارو نکنید.
هر کی از خونش قهر کرده اومده واسه ما خودرو بررسی میکنه.
ملت یه سوپاپ و سیلندر و توربوشارژ رو یاد گرفتن شدن مهندس خودرو.