آشنایی با جت جنگنده J-20 چنگدو

جت جنگی چنگدو J-20 اولین جنگنده رادارگریز چینی و دومین جنگنده رادار گریز عملیاتی جهان پس از F-22 است. در ادامه به معرفی و بررسی این هواپیما خواهیم پرداخت.

بیت ران – علی محمدی: چنگدو J-20 یک جنگنده رادار گریز چند منظوره تک سرنشین است که توسط صنایع هوایی چنگدو چین (CAIG) تولید شده است.

این هواپیمای نسل پنجمی برای خدمت در نیروی هوایی ارتش آزادی بخش خلق چین (PLAAF) طراحی و ساخته شده است و ناتو آن را با کد بلک ایگل – عقاب سیاه – می‌شناسد.

در سال ۲۰۱۰ اولین پروتوتایپ‌ها (نمونه اولیه) از این هواپیما ساخته شدند و تست‌های زمینی و هوایی آنها شروع شد.

چنگدو J-20 با توجه به نبود بازار صادراتی برای F-22 رپتور آمریکایی‌ها (به دلیل ممنوعیت فروش آن توسط کنگره) در حال حاضر تنها جنگنده رادار گریز غیر آمریکایی است که پتانسیل صادرات و بازاریابی را دارد.

این جنگنده خریداران احتمالی زیادی از پاکستان گرفته تا کشورهای خاورمیانه، آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی دارد.

با این وجود هنوز چین J-20 را به هیچ کشوری نفروخته است.

طراحی J-20

چنگدو J-20 برای انجام حملات هوایی علیه اهداف زمینی طراحی شده است.

این هواپیما توانایی انجام حمله هوایی در شرایط آب و هوایی متغیر را دارد.

J-20 می‌تواند به ارتفاع بسیار بالایی دست پیدا کند و بال‌های دلتای آن نیز امکان پرواز مافوق صوت در ارتفاع بالا را برای آن فراهم می‌کنند.

چنگدو J-20 در مقایسه با جنگنده رادار گریز دیگر یعنی سوخوی T-50 روسی و F-22 رپتور آمریکایی‌ دارای ابعاد بزرگ‌تری است.

طراحی نمای جلوی این جنگنده شباهت زیادی به F-22 رپتور دارد، ولی نیمه عقب آن بیشتر به سوخوی T-50 شبیه است.

از چنگدو J-20 به عنوان پیشرفته‌ترین هواپیمایی یاد می‌شود که تا کنون توسط یک کشور آسیایی تولید شده است.

توسعه

آمریکا کشور پیشگام در جنگنده‌های نسل پنجمی است، اما چینی‌ها را باید پس از آمریکا در مقام دوم این رقابت دانست.

چین در کنار هند و روسیه، کشورهایی هستند که تلاش می‌کنند برای عقب نماندن از آمریکا جنگنده‌ نسل پنجمی تولید کنند.

همچنین چینی‌ها بر خلاف هند و روسیه به فکر سودآوری با هواپیمای نسل پنجمی خود نیز هستند.

پروژه J-20 اواخر دهه ۱۹۹۰ شروع شد و هدف اول آن رقابت با روس‌ها بود.

این برنامه در ابتدا با نام J-XX شناخته می‌شد.

نام دیگری که برای این پروژه به کار می‌رفت پروژه ۷۱۸ بود.

هدف این پروژه تولید جنگنده‌های نسل چهار و پنج برای نیروی هوایی چین بود.

صنایع هوایی چنگدو نیز به عنوان پیمانکار پروژه انتخاب شد و قرارداد نهایی را در سال ۲۰۰۸ بست.

تست‌های تاکسی J-20 در سال ۲۰۱۰ انجام شد و هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۱ انجام داد.

طراحی؛ کپی یا جاسوسی؟

در آن زمان صحبت‌هایی می‌شد مبنی بر اینکه فناوری رادار گریزی را روس‌ها و به خصوص شرکت میگ در اختیار چینی‌ها قرار داده‌اند، که میگ در آگوست ۲۰۱۱ این قضیه را تکذیب کرد و گفت هیچ فناوری رادار گریزی را به چین انتقال نداده است.

در سال ۲۰۰۹ نیز وال استریت ژورنال گزارش داد که برخی اطلاعات جنگنده رادار گریز F-35 لایتنینگ به سرقت رفته است و احتمالا هکرها و جاسوسان چینی این اطلاعات را برای پروژه J-20 دزدیده باشند.

چین با ساخت J-20 تبدیل به سومین کشور جهان پس از روسیه و آمریکا شد که هواپیمای نسل پنجم تولید کرده‌اند.

چنگدو J-20 بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰ به طور عملیاتی وارد سرویس شد تا در کنار سوخوی ۲۷ و سوخوی ۳۰ ستون اصلی نیروی هوایی چین را تشکیل دهد.

البته تعریف چینی‌ها از نسل بندی جنگنده‌ها با استاندارد جهانی یا همان غربی متفاوت است و به همین دلیل خود چینی‌ها J-20 را جزو جنگنده‌های نسل چهار دسته بندی می‌کنند، اما با استاندارد بین المللی این هواپیما یک جنگنده نسل پنجمی است.

دلیل این تفاوت این است که چینی‌ها جنگنده‌ها را بر اساس ورود به خدمت آنها به نیروی هوایی چین دسته بندی می‌کنند.

امکانات

سازه J-20 طوری طراحی شده است تا سطح مقطع رادار پایینی داشته باشد.

ورودی‌های هوای موتورهای جت نیز در بخش پایینی هواپیما قرار گرفته‌اند.

این هواپیما از کانارد (بال‌های کوچک جلویی)، دم T شکل (برای کاهش بازتاب راداری) و سیستم پرواز با سیم (FBW) استفاده می‌کند.

سیستم‌های هدایتی و مدیریت موتور در J-20 همگی کامپیوتری هستند.

رادار مورد استفاده از J-20 نیز از نوع آرایه‌ای (AESA) است و می‌تواند اطلاعات هدف را دریافت کرده و شلیک را هم مدیریت و هدایت کند.

کاکپیت

چنگدو J-20 از یک کاکپیت کاملا شیشه‌ای (دیجیتالی) بهره‌مند است.

در کاکپیت J-20 دو نمایشگر کریستال مایع (LCD) و یک نمایشگر هداپ دیسپلی (HUD) برخوردار است.

این هواپیما همچنین از سیستم هدایت و کنترل گاز (HOTAS) استفاده می‌کند.

تسلیحات J-20

چنگدو J-20 از یک توپ کنون برای درگیری‌های هوایی نزدیک استفاده می‌کند.

در کنار این توپ، J-20 از هشت جایگاه نیز برای حمل تسلیحات بهره‌مند است که امکان حمل موشک‌های هوا به هوای PL-12C/D و PL-21 روی آنها وجود دارد.

چنگدو J-20 از دو محفظه داخلی حمل سلاح نیز برخوردار است که درون آنها امکان حمل موشک هوا به هوای کوتاه برد PL-10، موشک‌های هوا به زمین، موشک‌های ضد رادار، بمب‌های هدایت شونده دقیق و بمب‌های سقوط آزاد وجود دارد.

موتورها

چنگدو J-20 در نسخه اولیه از دو موتور Saturn 117S ساخت روسیه استفاده می‌کرد.

هر یک از این موتورها توانایی تولید ۳۲ هزار پوند رانش را دارند.

در نسخه تولیدی اما از موتورهای WS-10G استفاده شده است که رانشی معادل ۳۰ هزار پوند را دارند.

این موتورها که از قابلیت تغییر بردار رانش هم برخوردارند، در شرکت Shenyang Liming Aircraft Engine تولید شده‌اند.

این موتور از توربین فشار بالا، دو توربین فشار پایین بای پس و محفظه احتراق و کمپرسور حلقوی استفاده می‌کند.

موتورهای WS-10G از سیستم تغییر بردار رانش (TVC) استفاده می‌کنند و از سیستم (RCS) نیز برای کاهش بازتاب حرارتی و راداری آنها استفاده شده است.

قطر این موتور ۰.۹۵ متر است و ۱۴۹۴ کیلوگرم وزن دارد.

ارابه‌های فرود

چنگدو J-20 از ارابه‌های فرود سه تایی استفاده می‌کند.

چرخ جلویی از نوع تکی است و دو چرخ‌ نیز در عقب قرار دارد.

چرخ جلویی به سمت عقب و زیر کاکپیت جمع می‌شود و چرخ‌های عقبی هم درون بدنه تا می‌شوند.

عملکرد و ابعاد J-20

چنگدو J-20 می‌تواند با نرخ صعود ۳۰۴ متر بر ثانیه اوج بگیرد.

این هواپیما توانایی دستیابی به حداکثر سرعت ۲ هزار و ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت را دارد.

برد این جنگنده به ۳ هزار و ۴۰۰ کیلومتر و حداکثر ارتفاع پروازی آن به ۱۸ هزار متر می‌رسد.

در بخش ابعاد و اوزان J-20 دارای ۲۰.۴ متر طول است و فاصله نوک بال‌های آن از هم به ۱۳.۵ متر می‌رسد.

وزن خالی این جنگنده ۱۹.۳ تن و حداکثر وزن برخاست آن ۳۷.۰۱ تن است.

چنگدو J-20 در برابر رقبا

همانطور که اشاره کردیم اصلی‌ترین رقبای J-20، رپتور آمریکایی و سوخوی T-50 روسی هستند.

در بخش حداکثر وزن برخاست J-20 مقداری از F-22 پایین‌تر است چون رپتور حداکثر وزن برخاست ۳۸ تن دارد.

این عدد برای سوخوی T-50 بین ۳۵ تا ۳۷ تن است که تقریبا با J-20 برابری می‌کند.

در خصوص ابعاد و اندازه J-20 در بین رقبا بیشترین طول را دارد؛ طول ۲.۴ متری آن از طول ۱۸.۹ رپتور و ۱۹.۸ متری سوخوی بیشتر است.

ارتفاع ۴.۴۵ متری J-20 پایین‌تر از رقبا است.

رپتور با ارتفاع ۵ متر بلندترین هواپیما است و سوخوی نیز ۴.۷۴ متر ارتفاع دارد.

در بخش فاصله نوک بال‌ها رپتور و J-20 تقریبا یکسان هستند، ولی سوخوی مقداری عرض بیشتری دارد.

محفظه‌های تسلیحات درون بدنه در J-20 بسیار به F-22 شباهت دارند اما کاملا متفاوت با سوخوی هستند.

در سوخوی دو محفظه کوچک و دو محفظه بزرگ قرار دارد.

چنگدو J-20 از یک سیستم شناسایی الکترو اوپتیک هم استفاده می‌کند که توانایی آن را با F-35 مقایسه می‌کنند.

این سیستم می‌تواند دید ۳۶۰ درجه‌ای از هواپیما را در اختیار خلبان قرار دهد.

همچنین J-20 توانایی جنگ تحت شبکه و ارتباط با دیگر واحدهای رزمی نظیر پهپادهای شناسایی را هم دارد.

به این ترتیب J-20 می‌تواند به عنوان یک هواپیمای هشدار زودهنگام نیز عمل کند.

قابلیت سوپر کروز

موتورهای J-20 توانایی سوپر کروز یعنی قابلیت پرواز مافوق صوت بدون نیاز به استفاده از پس سوز را دارند و از این نظر نیز رقیب نزدیکی برای رپتور است.

چینی‌ها ادعا می‌کنند که سرعت موتورهای J-20 بالاتر از رپتور و مصرف سوخت آنها کم‌تر است که البته صحت این ادعا را نمی‌توان دقیقا تایید کرد.

در مورد توانایی رادارگریزی نیز گرچه چینی‌ها ادعای رادار گریزی بالایی را دارند، اما خروجی‌های موتور J-20 مانند جت‌های معمولی از نوع گرد است که این در تضاد با رادار گریزی است.

در سوخوی T-50 نیز خروجی‌های موتور گرد هستند، ولی در F-22 رپتور شکلی متفاوت برای کاهش امواج راداری دارند.

این نشان می‌دهد که همچنان پیشگام این بخش از رقابت آمریکایی‌ها هستند.

البته احتمال دارد چینی‌ها در آینده این نقص را برطرف کنند.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با هواپیمای F-22 رپتور

با جنگنده J-10 چینی آشنا شوید

یوروفایتر تایفون ؛ محصول مشترک قدرت‌های اروپایی در آسمان

منبع: airforce-technology