یوروفایتر تایفون ؛ محصول مشترک قدرت‌های اروپایی در آسمان

یوروفایتر تایفون یک جنگنده نسل چهارمی اروپایی با بال‌های دلتا و توانایی رزم فراتر از میدان دید است.

بیت ران – علی محمدی: این هواپیمای جنگنده توانایی درگیر شدن با اهداف هوایی و حمله به موضع زمینی دشمن را دارد.

یوروفایتر از توانایی سوپر کروز نیز برخوردار است، یعنی بدون استفاده از قابلیت پس سوز می‌تواند با سرعتی فراتر از سرعت صوت (یک ماخ) پرواز کند.

توسعه این جنگنده توسط شرکت‌های یوروفایتر GmbH، شرکت BAE Systems بریتانیا، EADS آلمان (دایملر کرایسلر سابق) و EADS اسپانیا انجام شده است.

در سال ۲۰۰۳ بود که نروژ نیز وارد همکاری در تولید این جنگنده شد.

ولی این کشور اروپایی هنوز اقدامی برای خرید یوروفایتر تایفون نکرده است.

پیش بینی می‌شود که یوروفایتر تایفون تا سال ۲۰۴۰ در خدمت ارتش‌های اروپایی باقی بماند.

تولید یوروفایتر تایفون

قرارداد تولید ۶۲۰ فروند یوروفایتر تایفون در ژانویه سال ۱۹۹۸ بین کشورهای اروپایی انجام شد.

از این تعداد ۲۳۲ فروند برای انگلستان، ۱۸۰ فروند برای آلمان، ۹۶ فروند برای ایتالیا و ۸۷ فروند برای اسپانیا بودند.

ایتالیا در ابتدا بنا داشت تا ۱۲۱ فروند تایفون خریداری کند، اما به دلیل مشکلات اقتصادی این کشور در آن سال‌ها، این تعداد به ۹۶ فروند کاهش پیدا کرد.

این کاهش سفارش، سبب صرفه جویی ۲.۶ میلیارد دلاری ایتالیا در هزینه‌های نظامی شد.

تا اواسط سال ۲۰۰۹ در کل سفارش تولید ۷۰۷ فروند یوروفایتر تایفون به ثبت رسید.

مشتریان جدید این هواپیما عربستان سعودی با سفارش ۷۲ فروندی و استرالیا با سفارش ۱۵ فروندی بودند.

نیروی هوایی هند نیز در سال ۲۰۱۰ اولین تایفون خود را برای انجام تست‌های پروازی تحویل گرفت.

نیروی هوایی هند شش فروند یوروفایتر تایفون را در بنگلور، له و جایسالمر تست کرد.

در نهایت وزارت دفاع هند پس از تست چندین جنگنده مختلف تصمیم به انتخاب جنگنده فرانسوی رافال گرفت.

برای آشنایی با جنگنده رافال می توانید روی اینجا کلیک کنید.

یوروفایتر اولین سری تایفون را در سال ۲۰۰۹ به نیروی هوایی آلمان تحویل داد.

این تحویل شامل ۴ فروند تایفون بود که برای حملات هوا به زمین به خدمت یگان هوایی سی و یکم در آمدند.

در سال ۲۰۱۰ نیز ۲۴ فروند یوروفایتر تایفون به کشور عمان ارسال شدند تا توسط نیروی هوایی سلطنتی این کشور مورد استفاده قرار گیرند.

اولین سری از مدل دو سرنشینه یوروفایتر تایفون نیز در سال ۲۰۰۳ به نیروهای هوایی آلمان، انگلیس و اسپانیا تحویل داده شدند.

طراحی

یوروفایتر تایفون از سازه‌ای ساخته شده از کامپوزیت فیبر کربن، پلاستیک تقویت شده با شیشه، آلومینیوم لیتیوم، تیتانیوم و آلومینیوم ریخته گری شده استفاده می‌کند.

سطح مقطع راداری این هواپیما نیز از نمای جلو، پایین‌ است و سنسورهای فعال آن به پرواز فراصوت دقیق کمک می‌کنند.

طراحی بال‌های تایفون از نوع دلتا (مثلثی) است.

با اینکه بال‌های دلتا به صورت پیش فرض پایداری پایینی دارند، اما در عوض قابلیت مانور خوبی را در سرعت بالای صوت در اختیار تایفون قرار می‌دهند.

توانایی تولید نیروی برا (لیفت) این بال‌ها در سرعت پایین نیز خوب است و همین سبب می‌شود تا تایفون به باند بلندی نیاز نداشته باشد.

خلبان، در یوروفایتر تایفون، هواپیما را با استفاده از سیستم هدایت کامپیوتری و پرواز با سیم کنترل می‌کند.

این سیستم‌ها می‌توانند پایداری هواپیما را نیز افزایش دهند.

کاکپیت

سیستم هدایت تایفون از نوع جوی استیک (VTAS) است.

جوی استیک پیشرفته در این هواپیما نه تنها نقش هدایتی دارد، بلکه گاز دادن به موتورها نیز از طریق همین سیستم انجام می‌شود.

این جوی استیک دارای ۲۴ کارکرد کنترلی برای سنسورها، تسلیحات و هدایت موشک‌ها است.

این سیستم هدایتی از فرامین صوتی نیز پشتیبانی می‌کند و خلبان می‌تواند برخی امکانات را با صحبت کردن فعال کند یا تغییر دهد.

سیستم کنترلی پرواز با سیم نیز در هنگام پرواز در ارتفاع پایین هم به صورت تصویری و هم صوتی اطلاعات لازم را در اختیار خلبان قرار می‌دهد.

این سیستم که (ALSR) نام دارد، می‌تواند در صورت نیاز کنترل کامل هواپیما را هم بر عهده بگیرد.

شرکت انگلیسی BAE سیستمز یک کلاه مخصوص را هم برای خلبان طراحی کرده است.

این کلاه از قابلیت شبکه و هداپ دیسپلی بهره مند است.

خلبان با استفاده از همین کلاه می‌تواند برای نشانه گیری استفاده کند.

از دیگر قابلیت‌های این کلاه توانایی فعال کردن فلرها است.

کابین تایفون دارای سه نمایشگر رنگی چند منظوره است.

این نمایشگرها اطلاعات تاکتیکی، وضعیت سیستم‌ها و نقشه دیجیتالی را به خلبان نشان می‌دهند.

سیستم آنتی جمینگ ضد اخلال این هواپیما نیز توسط شرکت ریتون ساخته شده است.

سیستم اندازه گیری داخلی (IMU) یوروفایتر تایفون هم توسط نورث روپ گرومن تامین شده است و در نسخه‌های ارتقا یافته به Tranche 3A دیده می‌شوند.

تسلیحات یوروفایتر تایفون

یک توپ BK با کلیبر ۲۷ میلیمتری درون بدنه تایفون قرار دارد.

این توپ از نوع چرخان است.

تایفون دارای ۱۳ جایگاه نصب تسلیحات (پایلون) در زیر بدنه و بال‌ها است.

۴ تا از این پایلون‌ها در زیر هر بال‌ و ۵ تا نیز در زیر بدنه قرار دارند.

یک سیستم پیشرفته از نوع (ACS) مدیریت، هدایت، شلیک و پایش وضعیت تسلیحات را بر عهده دارد.

بسته به نقش ماموریت، تایفون می‌تواند انواع تسلیحات را حمل کند که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد:

در نقش برتری هوایی تایفون می‌تواند شش موشک فراتر از میدان دید BVRAAM از نوع آمرام و دو موشک آسرام از نوع کوتاه برد حمل کند.

در نقش پاتک هوایی، تایفون می‌تواند ۴ موشک آمرام، دو موشک آسرام، دو موشک کروز و دو موشک ضد رادار آرم را با خود حمل کند.

در نقش سرکوبگر پدافند دشمن، تایفون می‌تواند ۴ موشک آمرام، دو موشک آسرام و ۶ موشک ضد رادار حمل کند.

در نقش چند منظوره، تایفون می‌تواند به ۴ موشک آمرام، دو موشک آسرام، دو موشک آرم و دو بمب GBU-24 مجهز شود.

در نقش پشتیبانی نزدیک هوایی، تایفون می‌تواند ۴ موشک آمرام، دو موشک آسرام و ۱۸ موشک بریمستون ضد زره را با خود حمل کند.

در نقش ضد دریایی نیز تایفون توانایی حمل ۴ موشک آمرام، دو موشک آسرام و ۶ موشک ضد کشتی را دارد.

موشک Meteor برای هواپیماهای خارج از میدان دید

نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا موشک Meteor را برای هدف قرار دادن هواپیماهای خارج از میدان دید استفاده می‌کند.

موشک پیشرفته Meteor از یک موتور رم جت استفاده می‌کند و برد بسیار بالا و توانایی مانور بسیار بالایی دارد.

آلمان، ایتالیا و اسپانیا از سیستم هدف گیری مادون سرخ IRIS-T برای نبرد هوا به هوا در تایفون‌های خود استفاده می‌کنند.

آلمان و اسپانیا از موشک استند آف تاروس ساخت ساب بوفورس هم استفاده می‌کنند که بردی بیش از ۳۵۰ کیلومتر دارد.

تایفون‌های بریتانیایی امکان حمل و شلیک موشک‌های کروز دوربرد استورم شادو و اسکالپ EG را هم دارند.

این موشک قبلا روی جنگنده تورنادو نیز استفاده شده بود.

سنسورهای استفاده شده در یوروفایتر تایفون

تایفون به رادار باند ایکس چند حالته از نوع کاپتور ساخت داپلر مجهز است.

این رادار توسط کنسرسیوم یورو رادار توسعه پیدا کرده است و سه کانال دارد.

کانال سوم این رادار برای شناسایی اخلالگرها استفاده می‌شود.

یورو رادار کنسرسیومی از چندین شرکت اروپایی است.

در می ۲۰۰۷ یک رادار فعال الکترونیکی از نوع آرایه‌ای نیز با موفقیت روی تایفون تست شد.

این رادار که توسط یورو رادار ساخته شده است، با نام سزار شناخته می‌شود.

یک جستجوگر مادون سرخ نیز روی بدنه و در کنار شیشه خلبان قرار دارد.

این جستجوگر برای استفاده علیه اهداف هوایی کاربرد دارد و می‌تواند اهداف را از روی حرارت آنها شناسایی و رهگیری کند.

برای نقش هوا به زمین نیز تایفون به سیستم‌هایی مجهز است که می‌توانند تصویر را روی کلاه خلبان برای وی نشان دهند.

برای هدف گیری اهداف زمینی سیستم هدف گیری لیزری هم روی تایفون نصب شده است.

این سیستم مشابه با سیستم جنگنده رافال است.

موتور

یوروفایتر تایفون یک جنگنده دو موتوره است.

موتورهای توربوجت مورد استفاده در این هواپیما از نوع یورو جت EJ200 هستند.

هر یک از این موتورها می‌تواند ۹۰ کیلو نیوتن در حالت ماکزیمم و ۶۰ کیلو نیوتن در حالت عادی رانش تولید کنند.

توربین تک مرحله‌ای این موتور، یک فن سه مرحله‌ای و کمپرسور پنج مرحله‌ای را می‌چرخاند.

توسعه موتور EJ200 توسط یورو جت و در شهر مونیخ انجام شده است.

این موتور از سیستم کنترل دیجیتالی، پره‌های توربین کریستالی و سیستم یکپارچه مدیریت حرارت بهره مند است.

مشخصات کلی یورو فایتر

یوروفایتر یک جنگنده تک یا دو سرنشینه چند منظوره است.

این هواپیما ۱۵.۹۶ متر طول، ۵.۲۸ متر ارتفاع و فاصله دو نوک بال ۱۰.۹۵ متر دارد.

وزن خالی تایفون ۱۱ تن و حداکثر وزن برخاست آن ۲۳.۵ تن است.

حداکثر سرعت تایفون در ارتفاع بالا در حدود ۲ ماخ و در ارتفاع پایین ۱.۲۵ ماخ است.

سرعت سوپر کروز تایفون هم ۱.۵ ماخ است.

شعاع پروازی تایفون به ۲۹۰۰ کیلومتر می‌رسد، ولی با تانکرهای سوخت خارجی می‌تواند تا بیش از ۳ هزار و ۷۰۰ کیلومتر را هم طی کند.

تاریخچه عملیاتی

گرچه تایفون در کشورهای انگلیس، ایتالیا، آلمان، اسپانیا، اتریش، عربستان سعودی، قطر، عمان و کویت خدمت می‌کند، ولی تاریخچه رزمی آن محدود به جنگ لیبی است که نیروهای ایتالیایی با تایفون اهداف حکومت قذافی را هدف قرار دادند.

تاکنون تایفون‌ها بزرگ‌ترین تجربه رزمی خود را در نیروی هوایی عربستان و در جنگ یمن تجربه کرده‌اند.

در این جنگ عربستان استفاده گسترده‌ای از تایفون‌ها برای بمباران یمن می‌کند.

بیشتر بخوانید:

با جنگنده J-10 چینی آشنا شوید

بمب افکن B-52 استراتوفورترس؛ پیرمرد بی رحم آمریکایی

نگاهی به تاریخچه هواپیمای عمود پرواز

منبع: airforce-technology