توسعه پلتفرم خودرو در صنعت خودروسازی در حقیقت پایه و اساس ساخت و طراحی خودروهاست. حتی می توان خودروهای گوناگونی را با ایجاد یک پلتفرم توسعه داد.
بیت ران – علی محمدی: واژه پلتفرم این روزها زیاد در صنعت خودرو و مقالات مربوط به آن شنیده میشود.
پلتفرم را بسیاری با شاسی اشتباه میگیرند، اما پلتفرم چیزی فراتر از این است.
پلتفرم چیست؟
پلتفرم به نوعی تمام آن چیزی است که در پس ظاهر یک خودرو وجود دارد.
پلتفرم میتواند شامل طراحی و بخشهای کلیدی مهندسی شامل شاسی، تعلیق، موتور و گیربکس باشد.
طراحی پلتفرم و اشتراک آن در محصولات میتواند به کاهش هزینههای یک خودروساز کمک کند و پروسه تولید خودرو را نیز آسانتر کند.
چرا خودروسازان خودروهای مختلفی را روی پلتفرم مشترک تولید میکنند؟
خودروهای مختلفی هستند که روی پلتفرم یکسان ساخته میشوند.
برای مثال می توان به تویوتا کمری و لکسوس ES، تویوتا RAV4 و لکسوس NX، کیا اسپورتیج و هیوندای توسان، کیا سراتو و هیوندای النترا، پژو ۴۰۵ و دنا، لکسوس LX و تویوتا لندکروز و لکسوس GX و تویوتا پرادو اشاره کرد.
اما دلیل چنین کاری چیست؟
پاسخ اصلی را باید در کاهش هزینهها جستجو کرد.
برای روشنتر شدن موضوع به این مثال توجه کنید.
شورولت تاهو با قیمت پایه ۴۹ هزار دلار به بازار عرضه میشود و خودروی چندان گرانی نیست.
در سمت دیگر کادیلاک اسکالید قرار دارد که یک خودروی لوکس است و از پلتفرمی مشترک با شورولت تاهو استفاده میکند.
اما قیمت پایه اسکالید از ۷۶ هزار دلار آغاز میشود و با سفارش آپشنهای مختلف به راحتی میتواند از مرز صد هزار دلار هم عبور کند.
درست است که اسکالید امکاناتی بسیار بیشتر از تاهو را در اختیار قرار میدهد، ولی از نظر مهندسی و کیفیت قطعات فنی این دو خودرو تفاوت چندانی با هم ندارند و بسیاری از بخشهای فنی آنها با هم مشترک است.
پس اینجا میبینید که جنرال موتورز با استفاده از پلتفرم شورولت تاهو سود خود در فروش اسکالید را افزایش داده است و از سویی، دیگر زحمت طراحی قسمتهای فنی خودرو از نو را به خود نداده است.
به این کار اشتراک پلتفرم میگویند و چندین دهه است که خودروسازان مختلف آن را انجام میدهند.
برای مثال در دهه ۱۹۶۰ شورولت شول، پونتیاک لمانز، بیوک اسپشیال و الدزمبیل کاتلاس همگی روی یک پلتفرم ساخته میشدند.
عمومیت پیدا کردن هرجه بیشتر پلتفرمهای اشتراکی
امروزه اشتراک پلتفرم ببین خودروها حتی عمومیت بیشتری هم پیدا کرده است.
معمولا پلتفرم شامل قسمتهای زیر خودرو، مجموعه نیرو محرکه، سیستم تعلیق و اکسلها میشود.
پس وقتی گفته میشود که خودروهای کراس اوور روی پلتفرم خودروهای سدان ساخته میشوند یعنی موتور، گیربکس و بسیاری از قطعات زیر پوسته آنها با سدانهایی که همان خودروساز دارد یکسان هستند و تفاوت چندانی ندارند.
استفاده از پلتفرم مشترک امکان اعمال یک سری تغییرات در ابعاد خودرو را هم به خودروساز میدهد.
پس لزوما نیاز نیست حتما دو خودرو هم سایز باشند.
این روش از اشتراک پلتفرم با نمونه شورولت تاهو و کادیلاک اسکالید متفاوت است.
برای مثال میتوان به فولکس واگن گلف و فولکس واگن اطلس اشاره کرد.
اطلس یک کراس اوور بزرگ هفت نفره و گلف یک هاچ بک کوچک است، ولی این دو خودرو از پلتفرمی مشترک استفاده میکنند.
اشتراک پلتفرم بین خودروسازان
همچنین خودروسازان مختلف میتوانند پلتفرمهای خود را با دیگر خودروسازان به اشتراک بگذارند.
یک نمونه خوب از این اشتراک بین برندهای مختلف مرسدس بنز GLA است که از پلتفرم اینفینیتی QX30 استفاده میکند.
در برخی خودروها مانند مرسدس بنز GLA و اینفینیتی QX30 ابعاد دو خودرو و کلاس آنها بسیار به هم شبیه است و شاید برخی از مشتریان بتوانند تشخیص دهند که این دو خودرو از پلتفرم مشترک استفاده میکنند اما این مساله در مورد فولکس واگن گلف و اطلس صدق نمیکند و دو خودروی کاملا متفاوت و با کمتری شباهت هستند.
همانطور که اشاره کردیم ساخت شاسی و قطعات یکسان برای خودروها، هزینه کمتری روی دست خودروساز میگذارد و به این ترتیب سود کارخانه بالاتر میرود.
خودروساز با این کار میتواند هزینههای گزافی را در بخش طراحی و تحقیق خود صرفه جویی کند.
هزینه گزاف توسعه پلتفرم جدید
بر اساس اعلام مرکز تحقیقات اتومبیل، سود خودروسازان با اشتراک گذاری پلتفرم افزایش چشمگیری پیدا میکند چون توسعه یک پلتفرم از صفر تا صد بسیار پرهزینه است و اگر خوذروساز بخواهد برای هر یک از خودروهایش یک پلتفرم را از نوع طراحی کند به پول بسیار زیادی نیاز خواهد داشت.
اگر خودروسازی بتواند خودروهای مختلف با پلتفرم مشترک را بفروشد، سود بسیار بیشتری را در مقایسه با خودروسازی که برای هر محصولش یک پلتفرم ساخته است خواهد داشت.
این سود دهی به خصوص وقتی که در یک خودروی لوکس گران قیمت از پلتفرم یک خودروی ارزان استفاده شود بسیار بالاتر میرود.
پلتفرم مشترک هزینه تولید را نیز پایین میآورد و تولید را آسانتر میکند.
البته نکته منفی نیز در این کار وجود دارد.
برخی از مشتریان اگر بدانند خودروی لوکس یک شرکت از پلتفرم مشترک با خودروی ارزان قیمت آن شرکت استفاده میکند، شاید از خرید خودروی لوکس منصرف شوند و مدل ارزانتر را خریداری کنند.
پس خودروسازان باید از شباهت بیش از حد و ملموس خودروهای ارزان و لوکس پرهیز کنند.
طراحی یک پلتفرم برای استفاده در چندین خودرو نیز کار سادهای نیست.
چون پلتفرم باید به گونهای باشد که در کلاسهای مختلف استانداردها را پوشش دهد.
یک مثال برای این استانداردها، تسلا مدل ۳ است.
این خودرو با قوانین آمریکا هیچ مشکلی ندارد ولی در برخی از کشورهای اروپایی محل نصب مانیتور این خودرو با استانداردها تطابق نداشت و تسلا ناچار شد تغییراتی را در خودروهای این بازار بدهد.
نقاط ضعف استفاده از پلتفرم مشترک
از سویی اشتراک قطعات بین خودروها میتواند در هنگام بروز مشکل فنی منجر به فراخوان، سبب تعدد خودروهای مشکل دار نیز شود.
یک مثال بارز این این مورد فراخوان مربوط به ایربگهای تاکاتا است که به مشکلی بزرگ برای خودروسازان مختلف تبدیل شد.
خودروسازان زیادی در محصولات مختلف خود از ایربگهای تاکاتا استفاده میکردند اما وقتی معلوم شد این ایربگها معیوب هستند، سازندگان ناچار شدند تعداد زیادی خودرو را فراخوان کنند.
ماجرایی که از سال پیش تا امروز به طور کامل حل نشده است.
اشتراک پلتفرم به وجود برخی معایبی که دارد اما در آینده بیشتر نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
به خصوص با آمدن موج خودروهای الکتریکی، این مساله نمود بیشتری خواهد داشت و خودروها، قطعات مشترک بیشتری خواهند داشت.
خودروسازان برای کاهش پیچیدگی در خودروهای الکتریکی از قطعات مشترک بسیاری استفاده خواهند کرد.
۵ خودروی متفاوت که پلتفرم مشترک دارند
همانطور که اشاره کردیم اشتراک گذاری پلتفرم کاری است که خودروسازان برای کاهش هزینهها و افزایش سود انجام میدهند.
خودروهای دارای پلتفرم مشترک، معمولا شباهت زیادی هم با یکدیگر دارند و حتی سگمنت (کلاس) آنها نیز یکسان است.
برای مثال میتواند به وانت مزدا BT-50 و فورد رنجر اشاره کرد که هر دو وانت هستند و از پلتفرم مشترک استفاده میکنند.
البته از آنجایی که فورد رنجر فروش بیشتری دارد مزدا در نسل جدید وانت خود از پلتفرم مشترک با ایسوزو D-Max استفاده کرده است که آن نیز با پلتفرم شورولت کلرادو و هولدن کلرادو یکسان است.
میتسوبیشی تریتون و مرسدس بنز ایکس کلاس نیز دو وانت دیگر هستند که پلتفرم هر دوی آنها متعلق به نیسان ناوارا است.
گروه رنو نیسان به تازگی وانت رنو آلاسکان را نیز روی همین پلتفرم تولید کرده است.
مرسدس بنز از مدتها قبل علاقه مند به تولید یک وانت دوکابین بود ولی چون پلتفرمی برای تولید این خودرو نداشت با رنو نیسان وارد همکاری شده و از پلتفرم آنها که سابقه خوبی در بازار دارد و امتحان خود را پس داده است استفاده کرد.
بسیاری از خودروهای سواری و اس یو وی هستند که پلتفرم آنها مشترک است.
اما در ادامه به معرفی ۵ خودرویی خواهیم پرداخت که پلتفرم آنها مشترک است، ولی ظاهری کاملا متفاوت از هم دارند.
فیات ۵۰۰X و جیپ رنگید
دو خودروی چهارچرخ محرک کوچک گروه فیات کرایسلر یعنی جیپ رنگید و فیات ۵۰۰ ایکس گرچه از ظاهری کاملا متفاوت برخوردار هستند ولی پلتفرم آنها یکسان است.
در یک سمت فیات با طراحی تخم مرغی و کلاسیک خود حضور دارد و در سمت دیگر جیپ با طراحی جعبهای و آفرودی قرار دارد که بیشتر شبیه خودروهای نظامی است.
این دو خودرو با اینکه موتور و فاصله محوری یکسانی دارند ولی رفتاری کاملا متفاوت از هم را در هنگام رانندگی نشان میدهند.
هندلینگ و سواری جیپ و فیات کاملا متفاوت از هم است.
فاصله محوری این دو خودرو ۲۵۷۰ میلی متر است.
زیر کاپوت این کراس اوورهای کوچک استفاده از موتور ۱.۳ لیتری چهار سیلندر توربو یا موتور ۲.۴ لیتری چهار سیلندر ۱۸۰ اسب بخاری دیده میشود که به گیربکس ۹ دنده خودکار متصل شده است.
صندلیها و سیستم ارتباطی U-Connect از دیگر موارد اشتراک بین جیپ رنگید و فیات ۵۰۰ ایکس هستند.
نیسان ایکس تریل و رنو کولیوس نسل دوم
رنو کولیوس نسل دوم و نیسان ایکس تریل هر دو در بازار ایران هم موجود هستند و طرفداران زیادی دارند.
این دو کراس اوور گروه رنو نیسان هر دو روی پلتفرمی به نام CMF-CD ساخته شدهاند.
این پلتفرم مدولار به طور مشترک توسط رنو و نیسان توسعه پیدا کرده است.
این دو خودرو از پیشرانه ۲.۵ لیتری چهار سیلندر تنفس طبیعی و گیربکس ضریب متغیر CVT مشترکی هم استفاده میکنند.
با وجود اشتراکات فنی بسیار زیاد، اما رنو کولیوس و نیسان ایکس تریل ظاهری کاملا متفاوت از هم دارند.
بنتلی بنتایاگا و آئودی Q7
بنتلی بنتایاگا گرچه قیمتی تا چهار برابر یک آئودی Q7 دارد ولی پلتفرم آن با آئودی یکسان است.
هر دوی این شاسی بلندها روی پلتفرم PL73 گروه فولکس واگن ساخته شدهاند.
با وجود تفاوت ظاهری زیاد بین این دو خودرو ولی پلتفرم یکسان این دو خودرو سبب شده قطعات مشترک زیادی بین آنها وجود داشته باشند.
البته بنتلی از موتور W12 تویین توربو شش لیتری و آئودی از موتور سه لیتری توربو دیزل استفاده میکند.
بی ام و سری ۲ اکتیو تورر و مینی کلابمن
مینی کلابمن و بی ام و سری ۲ اکتیو تورر دو خودروی کاملا متفاوت هستند که از پلتفرم مشابه استفاده میکنند.
پلتفرم این دو خودرو با نام UKL2 متعلق به بی ام و است.
این دو خودروی آلمانی و انگلیسی از سیستم تعلیق، موتور و گیربکس کاملا مشابه استفاده میکنند.
آئودی TT و فولکس واگن گلف
فولکس واگن گلف یک خودروی هاچ بک پر فروش است.
آئودی TT نیز یک خودروی کوپه یا رودستر اسپرت دو نفره است.
با این وجود در زیر پوسته آئودی از پلتفرمی مشترک با فولکس واگن گلف استفاده شده است.
این پلتفرم متعلق به گروه فولکس واگن است.
این پلتفرم در دیگر محصولات این گروه نظیر آئودی A3، اشکودا یتی، سئات تولدو، فولکس واگن جتا، فولکس واگن شیراکو و فولکس واگن تیگوان نیز دیده میشود.
پلتفرم مدولار چیست؟
در بالا دیدید که خودروهایی کاملا متفاوت از هم، از پلتفرمی یکسان برخوردار بودند.
چنین چیزی با کمک پلتفرمهایی موسوم به پلتفرم مدولار امکان پذیر میشود.
در پلتفرم مدولار قطعات اصلی خودرو مانند محورها، سیستم تعلیق و زیر شاسی یکسان هستند.
ولی سایر بخشها قابلیت تغییر را دارند.
این انعطاف پذیری سبب میشود که بتوان خودروهای مختلفی را روی یک پلتفرم تولید کرد.
این خودروها می توانند در کلاسها گوناگون قرار داشته باشند و ابعاد آنها با هم فرق کند.
گرچه به کمک پلتفرمهای مدولار خودروسازان به سادگی میتوانند تنوع محصولات خود را افزایش دهند ولی ایراد این پلتفرمها در این است که محصولات یک خودروساز میتوانند بیش از هم شبیه یکدیگر شوند و این باعث میشود مشتریان به سختی متوجه تفاوت محصولات و تنوع آنها شوند.
پلتفرم MQB گروه فولکس واگن یک مثال خوب از پلتفرمهای مدولار است.
این پلتفرم روی خودروهایی مختلفی مانند فولکس واگن گلف، آئودی TT و فولکس واگن Allspace استفاده شده است.
گرچه این خودروها پلتفرمی یکسان دارند ولی ابعاد آنها کاملا با هم فرق میکند.
این خودروها حتی دارای عرض محور و فاصله محوری یکسان هم نیستند.
گروه فولکس واگن پلتفرمهای مدولار دیگری شامل پلتفرم MEB برای خودروهای الکتریکی و پلتفرم MLB برای خودروهای بزرگ در اختیار دارد.
خودروسازان دیگر نیز از پلتفرمهای مدولار استفاده میکنند.
برای مثال سوبارو از پلتفرمی مدولار به نام Global Platform در محصولات خود استفاده خواهد کرد.
این خودروساز ژاپنی ادعا میکند که این پلتفرم امکان استفاده در خودروهای هیبریدی و خودروهای برقی را هم دارد.
با اینکه اشتراک گذاری پلتفرم در بین خودروسازان روز به روز بیشتر میشود ولی جالب است بدانید که این مسئله ایده جدیدی نیست و هسته اولیه آن در دهه ۱۹۰۰ در شرکت جنرال موتورز شکل گرفت.
بیشتر بخوانید:
گفتین با شاسی فرق داره… ولی فرقشو توضیح ندادینا..