پیکان سرنوشت ما پادکستی درباره خاطرات احمدخیامی است که به همراه برادرش محمود خیامی ایران خودرو را تاسیس کرده بودند.
بیت ران – در این پادکست از مجموعه اتول‌کست بیت ران، کتاب پیکان سرنوشت ما که توسط مهدی خیامی گردآوری شده، بصورت صوتی توسط بیت ران به گویندگی الهام زهره‌وند ارائه شده است.
خاطرات احمد خیامی
رضا نیازمند اولین رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران پیشتر به بیت ران گفته بود: « منشی من روزی گفت که دو نفر درخواست ملاقات با من را دارند که من آنها را نمی‌شناختم. وارد که شدند خود را معرفی کردند؛ احمد و محمود خیامی.
گفتند آمدیم پروانه ساخت اتومبیل بگیریم. در پاسخ به پرسش من که آیا توانایی یا تجربه ساخت اتومبیل را دارید؟
گفتند ما یک گاراژ در مشهد داریم و هر نوع اتومبیل را تعمیر می‌کنیم. اتومبیل را داغان و دوباره سوار می‌کنیم و با آن آشنایی کامل داریم، فقط دنبال گرفتن پروانه هستیم تا اتومبیل تولید کنیم.
برای این کار هم دو میلیون تومان سرمایه داریم. که البته سرمایه کمی بود.
گفتند که برای شروع وام می‌گیریم. وقتی علاقه‌مندی زیاد و واقعی آنها برای راه‌اندازی این کار را دیدم خواستم که سرمایه بیشتری جمع کنند.
و به آنها قول دادم که با بانک توسعه صنعت صحبت کنم تا به آنها وام بدهد و زمینه لازم برای کسب لیسانس از یک سازنده اروپایی را فراهم کنم که اتومبیل آن شرکت را بسازند.»
وی توضیح داده بود: «چند روز گذشت و من در روزنامه خواندم که دکاوه ورشکسته شده و اعلام کرده که تمام کارخانه‌اش را می‌فروشد و حاضر است تمام کارخانه خود را به هر محلی که خریدار بخواهد منتقل کرده و آنجا دوباره کارخانه را سرپا کند.
برادران خیامی را خبر کردم که با دکاوه که اتومبیل آبروداری بود وارد مذاکره شوید که پذیرفتند.»
دکاوه پیش از پیکان
رضا نیازمند ادامه می دهد: «حدود ۲۰ روز بعد با یک قرارداد آمدند که یعنی دکاوه را خریده‌اند.
قبل از رفتن برای قرارداد به آنها گفته بودم که قرارداد را مشروط کنند به تصویب وزارت صنایع و معادن که اگر نخواستیم من بزنم زیرش و برای اسم شما مشکلی پیش نیاید که آن ماده را نیز لحاظ کرده بودند.
تاکید کردم که مجوز این قرارداد فقط برای این به شما داده شد که شروعی برای ساخت اتومبیل در ایران باشد، زیرا آن زمان طبق قوانینی که وجود داشت ورود دستگاه‌های قدیمی ممنوع بود.»
به گزارش بیت ران، دستگاه‌های این کارخانه سال‌ها در حال کار بودند و واردات آنها به کشور فقط به عنوان نقطه شروع مجوز گرفت.
رضا نیازمند توضیح می دهد: «در این مدت من تمام تولیدکننده‌های خودرو در دنیا را بررسی می‌کردم که ببینم کدام یک حاضر است خودرو خود را در ایران تولید کند نه اینکه مثل مرسدس بدنه، شاسی و موتور را جداگانه وارد کشور کند و فقط سر هم کردن این سه تکه در کشور انجام شود.»
پیکان چگونه انتخاب شد؟
او درباه دلیل انتخاب پیکان گفته بود: «در ابتدای بررسی‌ها دیدم از همه ضعیف‌تر همان فیات است که قبلاً در ایران بود. برادران خیامی برای مذاکره با فیات رفتند.
سه ماه بعد با قراردادی برای ساخت فیات در ایران آمدند اما ما با این قرارداد موافقت نکردیم زیرا در بررسی‌های فنی متوجه شدیم که موتور فیات از آلومینیوم ساخته شده است که مقاوم نیست و برای جاده‌های ایران که کمتر آسفالت بودند مناسب نبود.
بنابراین من گفتم بروید انگلستان، آنجا شرکتی است به نام روتس که موتورهایی که می‌سازد بهترین موتور دنیاست.
با آنها قرارداد ببندید و بگویید که می‌خواهیم موتور آن را روی یک شاسی سوار کنیم که در داخل ایران خواهیم ساخت.
یک ماه بعد قرارداد آن را امضا کردیم.
در ادامه مذاکرات با روتس، خیامی ها از آنها نقشه برای کارخانه خواسته بودند.
و البته گفته بودند که می‌خواهیم از یک بانک ایرانی وام بگیریم، مسوولان روتس پیشنهاد داده بودند که وام را آنها پرداخت کنند.
به گزارش بیت ران، ضمن اینکه تمام نقشه‌ها را مهندسان انگلیسی به ایران می‌فرستند تا ناظر کار ایرانی‌ها برای انجام درست باشند.»
میزان تولید چقدر بود؟
وی ادامه می دهد: «برادران خیامی حقیقتاً بسیار خوب کار کردند.
من مرتب به کارخانه سرکشی می‌کردم و هر بار می‌رفتم تعجب می‌کردم که با چه نظمی کار پیش می‌رفت.
همزمان با بالا رفتن ستون‌ها و پیش از درست کردن سقف، پی کنده می‌شد برای پرس‌های ماشین.
و تعداد زیادی انگلیسی با دست و دلبازی به آنها مشاوره می‌دادند که در نتیجه آن، بازار ایران را گرفتند.»
رضا نیازمند درباره موفقیت برادران خیامی به بیت ران توضیح داده بود:
«وقتی ما به خیامی‌ها مجوز دادیم پنج هزار اتومبیل سواری وارد ایران می‌شد.
سال اول که خیامی تولید کرد، ۱۵ هزار اتومبیل داخلی وارد بازار شد که همه فروش رفت.
قیمت آن را هم ما در وزارت اقتصاد تعیین می‌کردیم که در ابتدا ۱۴ هزار تومان بود.
ولی بعد از اینکه خیامی‌ها گفتند سودی برای ما ندارد و ما باید بهره وام را هم پرداخت کنیم قیمت به ۱۶ هزار تومان افزایش پیدا کرد.
اتومبیل‌های ساخت خیامی هنوز هم در برخی خیابان‌ها دیده می‌شوند، که ناله می‌کنند ،اما راه می‌روند زیرا اصولی ساخته می‌شدند.
خیامی‌ها برای صنعت خودرو حقیقتاً کمک شایانی کردند.
برادر کوچک خیامی‌ها البته تاثیرگذاری بیشتری داشت.»
بیشتر بخوانید: