خودروهای کلاسیک در دنیا و در ایران از ارزش بالایی برخودار هستند، حال اگر این خودرو متعلق به افراد مهم و مشاهیر کشور باشد، ارزشمندتر می شود؛ چون بخشی از تاریخ کشور را روایت می کند. مسکویچ دکتر شریعتی تنها خودروی وی یکی از این موارد است.
بیت ران – امیرحسین اسماعیل بیگی: در هر کشور مشاهیر و اساتیدی هستند یا در گذشته بوده اند که روی تاریخ و فرهنگ آن کشور ثاتیر گذاشته اند. قطعا ایران از این قائده مستثنی نیست و مشاهیر زیادی وجود داشته اند که سیر زندگی آن ها برای ما جالب است.
دکتر علی شریعتی نویسنده، معلم و پژوهشگر دینی در سال ۱۳۱۲ در سبزوار به دنیا آمد.
پس از گذراندن دوران کودکی به دبستا‌ن رفت و پس از شش سال وارد دانشسرای مقدما‌تی در مشهد شد.
در سال ۱۳۳۷ به علت شاگرد اول شدنش به فرانسه فرستاده شد و به مطالعه در زمینه های جامعه شنا‌سی، مبا‌نی علم تاریخ و تاریخ و فرهنگ اسلامی پرداخت.
این همزمان با وقایعی بود که به رهبری مصدق در ایران جریان داشت و او با قلم خود به دفاع از آن تفکر پرداخت.
شریعتی در ادامه، به سازمان آزادی بخش الجزائر پیوست که متعاقب آن توسط نیروهای فرانسوی دستگیر و زندانی شد.
پس از آزادی در سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و در ابتدا به شغل معلمی پرداخت و سپس به استادیاری دانشگاه رسید.
دکتر شریعتی پس از انقلاب
از سال ۱۳۵۲ به حسینیه ارشاد می رفت و سلسله سخنرانی های زیادی را در آنجا داشت که مخاطبان زیادی جذب او شدند.
شریعتی علاوه بر شهرت زیادش برای سهم داشتن در انقلاب ایران، به دلیل کارنامهٔ فعالیت‌هایش برای احیای مذهب و سنت در جامعه و بیدارگری دربارهٔ سلطنت وقت نیز شهرت داشته‌است.
او از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریه پردازان انقلاب اسلامی ایران بود.
وی در سال ۱۳۵۶ در انگلستان دار فانی را وداع گفت و وصیت کرده بود که در حسینیه ارشاد دفن شود.
اما در قبرستانی کنار حرم حضرت زینب، در شهر دمشق به خاک سپرده شد.
از علی شریعتی علاوه بر سخنرانی و کتاب های ارزشمند، یک خانه و خودرو نیز به جا مانده است.
خانه ای در خیابان جمالزاده تهران که محل سکونت دکتر شریعتی بوده است و توسط سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به موزه تبدیل شده است.
خانه دو طبقه و قدیمی است با یک حیاط نسبتا بزرگ که خودرو مسکوویچ شریعتی پس از بازسازی در آن پارک شده است.
خرید مسکویچ توسط دکتر شریعتی
خودرو مسکویچ در شهر مشهد توسط آموزش و پرورش به فرهنگیان با قیمت پایین و به صورت اقساط واگذار شد.
دکتر شریعتی نیز خودرو مسکویچ را در سال ۱۳۴۵ در همین طرح به صورت اقساط خریداری کرد.
این خودرو به صورت محدود در همان سال فقط وارد ایران شد. پس خودروی متدوالی نبود.
پس از مرگ دکتر شریعتی، این ماشین سه دست چرخید و در آخر به صورت تاکسی در شهر مشهد در آمد.
دکتر شریعتی در مورد اتومبیلش گفته بود: این مسکویچ هم مثل من است هر وقت دلش بخواهد حرکت می کند، بوق می زند، راه می رود، گاه لج می کند و اصلا حرکت نمی کند.
آشنایی با خودروسازی مسکویچ
آزلک (AZLK) یک شرکت خودروسازی در شوروی و بعداً روسیه بود که در سال ۱۹۳۰ تأسیس شد.
این شرکت نام تجاری یا همان برند مسکویچ (Moskvitch) را در سال ۱۹۴۶ به وجود آورد.
و تا سال ۱۹۹۱ به ساخت مدل های مختلفی از خودروهای مسکویچ در شوروی و روسیه پرداخت.
مسکویچ یکی از معروف‌ترین خودروهای ساخت شوروی بود که برای چندین دهه در این کشور تولید می شد.
اما مسکویچ ۴۰۸ که خودرو مورد نظر ما است، برای اولین بار در سال ۱۹۶۴ به بازار آمد.
ابتدا یک سدان خانوادگی معمولی ارزان قیمت بود و بعدها استیشن واگن ۵ در و استیشن ۳ در نیز به خط تولید آن اضافه شدند.
این مدل با استقبال خریداران بلوک شرق، که قدرت انتخاب بسیار محدودی داشتند، روبرو شد.
به همین دلیل دو سال بعد یکصد هزارمین دستگاه از خط تولید خارج شد.
البته در نهایت ناباوری ۴۰۸ به مدل پرفروشی در بازارهای بین المللی نیز تبدیل شد.
و حتی در کشورهای اروپای غربی نظیر فرانسه نیز به فروش مناسبی دست یافت.
ظاهر مسکویچ ۴۰۸
در سال های دهه ۱۳۴۰ مشتریان خودروهای روسی در ایران، بیشتر افرادی بودند که به لحاظ فکری به کمونیسم تمایل داشتند و یا حداقل با فرهنگ غرب موافق نبودند.
۴۰۸ در نمای ظاهری، هنوز هم انسان را به یاد محصولات اپل هم دوره اش می اندازد.
در بخش جلویی، یک جلو پنجره ساده کرومی و دو چراغ گرد دیده می شود.
البته مدل های بعدی به چهار چراغ گرد و یا دو چراغ مستطیل تبدیل شدند.
چراغ های عقب از بی ام و ۷۰۰ کپی شده است، ولی با بدنه آن بسیار تناسب دارد.
خطوط جانبی بدنه حالت کلاسیکی به آن بخشیده اند.
اما بیش از همه چیز بدنه استیشنِ دو در جلب توجه می کند.
این در حالی است که ردیف دوم صندلی ها نیز وجود دارد.
داخل اتاق ۴۰۸
فضای داخلی نیز جذابیت خود را دارد. نشان دهنده ها توسط یک بخش چوبی احاطه شده و شبیه یک رادیو لامپی قدیمی شده است.
سرعت سنج تا ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت مدرج شده و جالب تر آنکه سایر درجات همه به زبان روسی هستند.
گویا مسکویچ برای خودورهای صادراتی خود که در برخی سال ها به بیش از ۵۵ درصد تولید نیز می رسید، تغییری در اجزا محصول ایجاد نکرده بود.
این خودرو دارای یک پیشرانه ۴ سیلندر خطی به حجم ۱۳۵۷ سی سی و قدرت ۵۰ اسب بخار است.
این پیشرانه می توانسته خودرو را به سرعت ۱۳۰ کیلومتر در ساعت برساند.
پیشکسوت خودرو کلاسیک
هاشم نساج کریمی کارشناس و استاد بازسازی خودروهای کلاسیک شخصی است که مسکویچ دکتر شریعتی را بازسازی کرده است.
وی در گفت و گو با بیت ران درباره بازسازی این خودرو توضیح می دهد.
در ادامه داستان «مسکویچ تنها خودروی دکتر شریعتی در دوران زندگی اش» را از زبان نساج کریمی بخوانید:
دوستان به من لطف دارند و مرا پدر خودروهای کلاسیک ایران می خوانند.
در سال ۱۳۷۴ از طرف دانشگاه مامور خدمت در اداره کل موزه ها شدم.
به عنوان کارشناس برای برگزاری و راه اندازی موزه ها فعالیت می کردم.
برای ۲۰۰ دستگاه خودرو کلاسیک موجود در موزه بنیاد مستضعفان شناسنامه نوشته ام.
این ماشین ها برای دربار پهلوی بوده است و مصادره شده اند.
چون آشنایی به خودروها نداشتند، من به عنوان تنها کارشناس انتخاب شدم و ۱۰سالی آنجا خدمت کردم.
تمامی آن خودروها را بررسی کرده ام و برای هر کدام شناسنامه ای کامل نوشته ام.
مدل دقیق خودرو، تعداد سیلندر، حجم موتور و ارزش تاریخی هر خودرو در این شناسنامه ها ثبت شده اند.
این کار تا افتتاح موزه خودرو تهران در سال ۱۳۸۲ ادامه داشت.
در حال حاضر کارشناس کانون جهانگردی هستم و خودروهای متقاضی پلاک تاریخی را کارشناسی و تایید می کنم.
مسافرکشی با ماشین دکتر شریعتی
خودرو دکتر شریعتی، یک مسکویچ مدل ۴۰۸ استیشن سال ۱۹۶۸ است.
سال ها پیش خودرو توسط خانواده شریعتی فروخته شده بود.
و سه دست چرخیده و در نهایت توسط یک راننده تاکسی خریداری شده بود.
به صورت روزمره برای جابجایی مسافر از آن استفاده می شد.
طی سال ها در مسکویچ تغییرات عمده‌ای ایجاد شد، تا قابل استفاده باشد.
اما این تغییرات به دلیل فقدان قطعات یدکی و تجهیزات روسی، چنان گسترده بود که ماشین دستخوش تغییر هویت اساسی شده بود.
او حتی در یک اوراقی یک در عقب سمت راست مسکویچ سدان را پیدا کرده و بخش جانبی خودرو را بریده و آن در را نصب کرده بود که سوار و پیاده شدن مسافران را به صندلی های پشتی راحت تر کند.
در واقع یک در به ردیف عقب خودرو باز کرده بود.
موسکویچ یا پیکانویچ
از سوی دیگر طی این سال ها بدنه صدمات بسیاری دیده بود.
همچنین بر اثر صافکاری های متعدد و ارزان قیمت، اتاق تقریبا از حالت اصلی خارج شده بود.
علاوه بر ظاهر خودرو، از نظر فنی نیز دستکاری زیادی در این خودرو شده بود.
مثلا به علت سوختن موتور اصلی و نبود قطعات آن، موتور به طور کامل با یک موتور پیکان تعویض شده بود.
استفاده مستمر و دسترسی نداشتن به لوازم روسی، سبب شده است که بجای قطعات اصلی، از لوازم ارزان موجود در بازار استفاده شود، دستگیره درها، چراغ راهنما، آینه، قالپاق و فرمان همگی غیر اصلی بودند.
حتی گلگیر عقب بریده و چراغ پیکان استیشن به جای چراغ های اصلی نصب شده و موتور اصلی نیز با پیشرانه پیکان تعویض شده بود.
تا آنکه در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شناسایی و خریداری شد.
زمانیکه خودرو را برای بازسازی به من تحویل دادند، بیشتر شبیه پیکانویچ بود تا مسکویچ!
تلاش برای زنده کردن مسکویچ دکتر شریعتی
خودرو به مشهد انتقال داده شد و تمامی قطعات اضافه از خودرو حذف شدند.
شروع به بازسازی کردیم؛ به علت تغییرات اساسی غیر اصولی باید ابتدا در اضافه را حذف می کردیم.
بنده تمام شهرهای ایران را دنبال وسایل روسی این خودرو گشتم.
از مشهد تا تبریز، شهر به شهر چرخیدم تا موتور خودرو پیدا شد.
همچنین با کمک برادرم چراغ خطرها و راهنمای ماشین به صورت مستقیم از آلمان تهیه شد.
چون آلمان شرقی تحت سلطه روس ها بوده، در آن زمان ها و محصولات روسی در آن جا رواج داشته است.
قسمت داشبورد و پشت آمپرها را کامل بازسازی کردیم و به صورت فابریک در آوردیم.
اکثر قطعات تزئیناتی خودرو را دوباره بازسازی و تولید کردیم.
مجموع اینها باعث شد بازسازی خودرو دو سال و نیم طول بکشد.
در حال حاضر این خودرو در خانه موزه دکتر شریعتی در تهران نگه داری می شود.
بیشتر بخوانید:
سلام ممنونم از سایت و مطالب بسیار عالیتون…
دکتر علی شریعتی در مزینان سبزوار بدنیا آمد(مشهد ۳۰۰ الی ۳۵۰ کیلومتر دورتر از سبزوار و منطقه مزینان می‌باشد).
معرکه بود
آفرین به روحیه استاد نساج
بد نبود از پدر من آقای رضا خدادادی که صافکاری و مرمت ماشین رو انجام داد هم اسمی می بردین.
همون کسی که لباس آبی به تن داره.
روح شوروی و روسیه کثیف در همه جا نمایان هست