هواپیمای میگ ۳۱ فاکس هاند یکی از برترین هواپیماهای رهگیر جهان است. این هواپیما در دوران جنگ سرد توسط شوروی سابق تولید شد.
بیت ران – علی محمدی: میکویان میگ ۳۱ فاکس هاند یک هواپیمای رهگیر دو نفره مافوق صوت با برد بلند است.
این هواپیما امروزه در نیروهای هوایی روسیه و قزاقستان خدمت میکند.
میگ ۳۱ نسخهای ارتقا یافته و پیشرفتهتر از میگ ۲۵ فاکس بت محسوب میشود.
میگ ۳۱ اولین پرواز خود را در سپتامبر سال ۱۹۷۵ تجربه کرد.
طراحی و تولید این جنگنده توسط دفتر میکویان انجام شده است.
میگ ۳۱، توانایی انجام عملیات در تمامی شرایط آب و هوایی در شب و روز را دارد.
همچنین میگ ۳۱ اولین هواپیمای شوروی بود که از توانایی نگاه به پایین و شلیک به پایین برخوردار است.
اصطلاح نگاه به پایین و شلیک به پایین به هواپیمایی اطلاق میشود که رادار آن بتواند اهداف هوایی پایینتر از خط افق رادار را شناسایی، روی آنها قفل و موشک را به سمت آنها هدایت کند.
در طول این سالها، تقریبا ۵۰۰ فروند میگ ۳۱ تولید شده است که ۳۷۰ فروند از آنها تحویل نیروی هوایی روسیه هستند و ۳۰ فروند نیز در اختیار نیروی هوایی قزاقستان قرار دارند.
سایر هواپیماها در برنامههای مختلف، به نسخههای دیگری ارتقا پیدا کردهاند.
روسیه نیز برخی از میگ ۳۱های خود را به نوع MIG-31BM ارتقا داده است.
توسعه فاکس هاند
هواپیمای میگ ۲۵، با اینکه کارایی بالایی داشت، اما دارای نارساییهایی نیز بود.
این هواپیما نمیتوانست در ارتفاع پایین پرواز کند.
راندمان پایین موتورهای توربو جت میگ ۲۵ نیز باعث شده بودند تا در هنگام انجام عملیات سوپر سونیک، برد عملیاتی هواپیما کاهش پیدا کند.
همچنین حرکت در سرعت بالا نیز در چند مورد سبب از بین رفتن موتور میگ ۲۵ شده بود.
برای رفع مشکلاتی که ذکر شدند میگ تصمیم گرفت تا هواپیمای جدیدی به نام میگ ۳۱ را توسعه دهد و ایرادات میگ ۲۵ را در آن رفع کند.
میگ ۳۱ طوری طراحی شده است که توانایی انجام عملیات در ارتفاع پایین و با سرعت بالا را هم داشته باشد.
میگ ۳۱ به موتورهای توربو فن جدیدی با نسبت فشار بای پس پایین مجهز شدهاند و به این ترتیب برد عملیاتی بالاتری دارد.
تولید میگ ۳۱ در سال ۱۹۷۹ آغاز شد و این هواپیما از سال ۱۹۸۲ در نیروی دفاع ضد هوایی شوروی (PVO) به طور رسمی عملیاتی شد.
مشکلات اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی در آن سالها سبب شده بود تا بیشتر اسکادرانها برای نگهداری از میگ ۳۱ های گران قیمت خود دچار مشکل شوند.
در نتیجه شوروی ناچار شد تا ۲۰ درصد از میگ ۳۱ های خود را از خدمت خارج کند.
با این وجود، فدراسیون روسیه توانست به لطف موفقیتهای اقتصادی خود تا سال ۲۰۰۶ در حدود ۷۵ درصد از هواپیماهای غیر فعال را دوباره عملیاتی کند.
طراحی میگ ۳۱
میگ ۳۱ بدنهای بسیار آیرودینامیک دارد که به آن اجازه میدهد در ارتفاع پایین به سرعت بسیار بالایی دست پیدا کند.
این هواپیما به طور ویژه طراحی شده است که توانایی هدف قرار دادن چندین هدف پروازی در ارتفاع بالا را داشته باشد.
در ساخت سازه میگ ۳۱ از مواد مختلفی استفاده شده است.
۴۹ درصد از هواپیما از فولاد نیکل، ۱۶ درصد آن از تیتانیوم، ۳۳ درصد آن از آلیاژ آلومینیومی و ۲ درصد آن از کامپوزیت ساخته شده است.
زیر بالهای میگ ۳۱ چهار عدد پایلون ویژه نصب تسلیحات وجود دارند.
دماغه بلند، کانوپی حبابی و ورودیهای هوا با مقطع مستطیلی از دیگر ویژگی های طراحی میگ ۳۱ هستند.
نسخههای میگ ۳۱
میکویان بیش از ۱۰ نسخه مختلف از میگ ۳۱ را تولید کرده است.
دو مدل از این هواپیما نیز با نامهای MIG-31A و MIG-31S برای تمرینات فضانوردان روس استفاده شدند.
از این هواپیماها برای انجام تحقیقات و همچنین توریسم فضایی نیز استفاده شد.
میگ ۳۱ توانایی شلیک راکت فضایی زیر مداری را نیز داشت.
نسخه دیگر میگ ۳۱ با نام MIG-31E به عنوان یک رهگیر پیشرفته فراصوت تولید شد.
این نسخه به رادار آرایه فازی از نوع RP-31E مجهز است.
از تواناییهای این هواپیما باید به رهگیری ۱۰ هدف همزمان و درگیر شدن با ۴ هدف همزمان از فاصله دور اشاره کرد.
در آب و هوای مختلف، میگ ۳۱ E میتواند هدفهایی با ارتفاع بین ۵۰ متر تا ۲۸ هزار متر را چه در جلو و چه در عقب، شناسایی و هدف قرار دهد.
قابلیت تبدیل شدن به رادار پرنده
در نبود سامانههای دفاع هوایی، روی زمین نیز میگ ۳۱ میتواند نقش رادار پرنده را بازی کند و فضایی با عرض ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر را تحت پوشش رصد خود قرار دهد.
یک جستجوگر مادون سرخ (IR) نیز روی میگ ۳۱ نصب شده است.
این سیتم اجازه شناسایی اهداف با استفاده از بازتاب حرارتی را به این هواپیما میدهد.
نسخه پیشرفته دیگر این فاکس هاند با نام MIG-31M تولید شد.
این هواپیما دارای کاکپیت ارتقا یافته است.
این مدل توانایی حمل موشکهای بیشتری را هم دارد.
میگ۳۱ BM نسخه چند منظوره از فاکس هاند است و به عنوان یک جنگنده دور برد توانایی حمله به اهداف پرنده و اهداف زمینی را دارد.
این نسخه به اویونیک پیشرفته مجهز است.
از مشخصات آن باید به سیستم (HOTAS)، نمایشگرهای کریستال مایع چند منظوره (MDS)، کامپیوتر پروازی قویتر، سیستم ارتباطی دیجیتال و رادار آرایه فازی اشاره کرد.
رادار این هواپیما توانایی شناسایی ۲۴ هدف به طور همزمان را دارد.
میگ ۳۱ نسخه MIG-31D نیز برای شلیک موشکهای ضد ماهواره استفاده میشد.
این نسخه بخشی از برنامه تسلیحات ضد ماهواره شوروی در سال ۱۹۸۷ بود.
این نسخه یک موشک بزرگ را در زیر بدنه حمل میکرد و از یک رادار مخصوص استفاده میکرد.
سیستم کنترل آتش در این مدل، متفاوت از سایر نسخههای دیگر بود.
کاکپیت میگ ۳۱
کاکپیت میگ ۳۱ به اویونیک دیجیتالی مجهز است.
از سیستمهای داخل کاکپیت میتوان به نمایشگرهای چند منظوره اشاره کرد که اطلاعات مختلف را در کنار دادههای رادار در اختیار خلبان قرار میدهند.
هر دو صندلی جلو و عقب میگ۳۱ به قابلیت اجکت مجهز هستند.
خلبان در این هواپیما در قسمت جلو مینشیند و افسر تسلیحات (WSO) نیز در عقب قرار میگیرد.
افسر تسلیحات، وظیفه کنترل رادار و بکار بردن تسلیحات را دارد.
تا به این ترتیب از فشار کاری روی خلبان کاسته شود و راندمان عملیاتی افزایش پیدا کند.
تسلیحات میگ ۳۱
اصلیترین سلاح میگ۳۱ چهار فروند موشک هوا به هوای R-33E ویمپل هستند.
موشک R-33 میتواند اهدافی را از فاصله زیاد منهدم کند.
این موشک توانایی هدایت به صورت نیمه فعال توسط رادار را نیز دارد و در میانه راه میتوان مسیر آن را اصلاح کرد.
موشک ویمپل میتواند اهداف بزرگ و سریعی مانند هواپیمای جاسوسی SR-71 بلک برد، بمب افکن B-52 و بمب افکن B-1 لنسر را هم هدف قرار دهد.
فاکس هاند به چهار فروند موشک هوا به هوای کوتاه برد R-60MK و دو فروند موشک هوا به هوای برد متوسط R-40TDI مجهز است.
توپ داخلی میگ۳۱ از نوع Ghs-6-23M است.
این توپ سی میلی متری شش لول درست در بالای ارابه فرود اصلی جاسازی شده است.
خشاب این توپ ۸۰۰ گلوله ظرفیت دارد و نرخ آتش آن نیز ۱۰ هزار تیر در دقیقه است.
میگ ۳۱ در نسخه MIG-31BM توانایی حمل موشک هوا به هوای AA-12 آدار و انواع موشکهای هوا به زمین (AGM) روسی نظیر موشک ضد رادار AS-17 کریپتون را دارد.
عملکرد میگ ۳۱
میگ ۳۱ میتواند با نرخ صعود ۲۰۸ متر بر ثانیه اوج گیری کند.
حداکثر سرعت این هواپیما نیز به ۳ هزار کیلومتر بر ساعت میرسد و از این نظر یکی از سریعترین هواپیماهای جهان است.
برد گشت زنی میگ۳۱ در حدود ۳۳۰۰ کیلومتر و برد جنگی آن ۷۲۰ کیلومتر هستند.
بیشترین وزن برخواست این هواپیما ۴۶ هزار و ۲۰۰ کیلوگرم است.
بیشترین میزان فشار جی که میگ۳۱ میتواند تحمل کند معادل ۵ جی است.
رادار
میگ ۳۱ اولین هواپیمای جهان بود که به رادار آرایه فازی الکترونیکی N007 Zaslon مجهز شد.
این رادار با نام SBI-16 Zaslon نیز شناخته میشود و اپراتور آن افسر تسلیحات هواپیما است.
این رادار میتواند برای هشدار زود هنگام هوایی (EWR) یا کنترل و هشدار هوایی (آواکس) مورد استفاده قرار گیرد.
برد رادار زاسلون به ۲۰۰ کیلومتر میرسد. این رادار توانایی درگیر شدن با ۴ هدف به صورت همزمان و در جهتهای مختلف را دارد.
رادار زاسلون قابلیت حرکت کردن به صورت الکترونیکی را دارد.
توانایی حرکت الکترونیکی در این رادار باعث میشود تا بتوان بسیار دقیقتر و سریعتر از سیستمهای هیدرولیکی، رادار را حرکت داد.
از دیگر تواناییهای این رادار، می توان به قابلیت شناسایی اهداف هوایی و زمینی به صورت پیوسته، با قدرت مانورهای مختلف و در شرایط آب و هوایی مختلف اشاره کرد.
سنسورها
سنسورهای زیادی در میگ ۳۱ نصب شدهاند و کارایی این هواپیما را دو چندان میکنند.
فاکس هاند با استفاده از سنسور جستجوگر فروسرخ خود، میتواند هواپیماهای جت و هلیکوپترهایی را که بازتاب حرارتی دارند، شناسایی کند.
سیستم RWR این هواپیما نیز امواج رادیویی که از زمین به هوا ساطع میشوند را شناسایی میکند.
موتورها
میگ ۳۱ به دو موتور Solovyev D-30F6 توربوفن مجهز است.
این موتورها میتوانند رانش برخواست ۱۵ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم بر فوت را ایجاد کنند.
رانش خشک موتورها نیز ۹ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم بر فوت برای هر موتور است.
در ارتفاع پایین، این موتورها میتوانند میگ۳۱ را به حداکثر سرعت ۱.۲۳ ماخ برسانند تا شعاع حرکتی آن افزایش پیدا کند.
در ارتفاع بالا، سرعت میگ۳۱ به ۲.۸۳ ماخ نیز میرسد.
با اینکه میگ۳۱ توانایی دستیابی به سرعت ۳ ماخ را نیز دارد، ولی حرکت با چنین سرعتی فشار زیادی به موتورها وارد میکند؛ به همین خاطر کار صحیحی نیست.
از ایرادهای اصلی میگ۳۱ مصرف سوخت بسیار بیشتر آن در مقایسه با دیگر جتهای جنگی است.
در انتها نیز به این نکته اشاره کنیم که میگ۳۱ تنها هواپیمایی است که SR-71 آمریکایی ها را رهگیری کرده است.
مشتریان دیگر
سوریه یکی از کشورهایی است که به میگ ۳۱ علاقه نشان داده است.
این کشور در سال ۲۰۰۷ قراردادی را با روسها به ارزش تقریبی یک میلیارد دلار امضا کرد که بخشی از این قرارداد به هواپیماهای میگ ۲۰ و میگ ۳۱ اختصاص داشت.
با اینکه میگ ۲۹ ها تحویل نیروی هوایی سوریه شدند، اما تحویل فاکس هاند تا سال ۲۰۰۹ به تعویق افتاد.
در این سال روسها خبر دادند که هشت فروند میگ۳۱ را تحویل ارتش سوریه میدهند.
با اینکه سوریه هشت فروند میگ ۳۱ را به روسیه سفارش داده بود، ولی در سال ۲۰۰۹ زیر فشارهای اسرائیل به روسیه و از سوی دیگر، تامین نشدن بودجه این هواپیماها، این قرارداد کنسل شد.
بیشتر بخوانید:
نسل بندی جنگندهها را بیشتر بشناسید
سوخو ۳۵ فلانکر ؛ توانایی بهترین جنگنده روسها دربرابر رقبا
ماموریت فضایی دراگون کرو ؛ تلاش برای استقلال از روس ها
منبع: airforce-technology
هواپیمایی تک کاره و پرهزینه،
عصر اینگونه هواپیماها عملا رو به پایان است ،
به احتمال زیاد سرنوشت اینگونه هواپیماها در آینده همان سرنوشت محتوم شکاری افسانه ای F-14 تامکت خواهد بود.