تاریخچه واردات خودرو در ایران با چه برندها و مدل هایی آغاز شد؟

تاریخچه واردات خودرو در ایران با چه برندهایی آغاز شد؟ چه کسانی اولین واردکننده گان خودرو به ایران بودند و با چه مدل هایی کار خود را آغاز کردند؟

بیت ران – مظفرالدین شاه در بازگشت از سفر اروپایی خود در سال 1297 دو دستگاه خودروی رنو را به ایران آورد.

مظفرالدین شاه هرگز فکر نمی کرد این درشکه های بدون اسب که جهت طرب همایونی به کشور وارد شده بودند، روزی به پدیده ای فراگیر در ایران تبدیل شوند.

پس از خرابی و از میان رفتن این دو خودرو، مدتی خبری از خودرو در کشور نبود تا اینکه رجال فرنگ رفته، بار دیگر پای خودرو را به کشور بازکردند.

و حتی در 1286 به اتوموبیل محمدعلی شاه سوء قصد شد.

هر چند وی در اتوموبیل حضور نداشت.

نمایندگی ها وارد می شوند

روند واردات خودرو توسط رجال بلند پایه سیاسی ادامه داشت.

اما به مرور و در حدود سال های 1300، نمایندگی های بعضی از خودروسازان آن روزگار همچون Graham Paige و Essex و Dodge در تهران اعلام موجودیت کردند.

واردات اتوموبیل آنقدر پر سود بود که بعضی از رجال مملکتی از جمله سرتیپ فضل الله زاهدی نیز پا به میدان واردات گذاشتند.

به مرور پای مدل های مختلف به کشور باز شد.

و نمایندگی های مختلفی در تهران شروع به کار کردند.

بدون محدودیت خاصی برای ورد خودرو به کشور، اکثر برندهای روز دنیا در آن روزگار، در ایران نمایندگی های کوچک و بزرگ داشتند.

و در این میان بعضی از مسافرین اروپایی هم به عنوان سوغات سفر خودرو می آوردند.

به این ترتیب تنوع برندهای موجود در ایران دست کمی از کشور های پیشرفته نداشت.

مرور تمامی واردکنندگان خودرو به ایران در چنین قالبی ناممکن است.

پس در ادامه تنها مروری کوتاه بر چهار وارد کننده خودرو به کشور خواهیم داشت.

در تهیه این مطلب از کتاب ارزشمند «تاریخچه تصویری آگهی های خودرو در ایران» نوشته برزو سپاسی، بهره بسیاری برده شده است.

مرسدس بنز

نخستین ورود رسمی خودروهای مرسدس بنز به ایران به سال 1327 باز می گردد.

در این سال شرکت سهامی لیدا طهران، نمایندگی شرکت دایملر بنز در ایران را به دست آورد.

در گام اول خودروهای بنز 170V را وارد کشور کرد.

این خودرو یادگار دوران پیش از جنگ جهانی دوم بود که در سال های پس از جنگ نیز بار دیگر به تولید رسید.

تا پیش از این واردات خودروهای مرسدس بنز محدود به واردات توسط اشخاص و البته به تعداد کم بود.

اما شرکت لیدا با امید واردات انبوه این خودرو پا به میدان واردات گذاشته بود.

در آن زمان با توجه به آنکه محصولات مرسدس بنز چندان در کشور شناخته شده نبود، این شرکت به ناچار در آگهی تبلیغاتی خود از عبارت «اتوموبیل آلمانی» استفاده کرد تا کیفیت این خودرو را یادآور شود.

این شرکت نتوانست در واردات محصولات مرسدس بنز موفقیتی کسب کند.

و به دلیل کمبود سرمایه گذاری اولیه به ناچار از ادامه کار صرف نظر کرد تا واردات رسمی محصولات بنز برای سه سال به تعویق بیافتد.

ورود بنز از راه مریخ

در 1330 شرکت مریخ، نمایندگی محصولات مرسدس بنز در ایران را به دست آورد.

مریخ با سرمایه گذاری مناسب واردات مدل های مختلف بنز 170 را آغاز کرد و توانست یک شبه ره صد ساله را برود.

170 در ایران بسیار موفق بود و به دلیل کیفیت ساخت و دوام بخش های فنی به سرعت از سوی دولت وقت مورد استقبال قرار گرفت.

و شهربانی سفارش عمده ای برای خرید آن ها داد.

ضمن آنکه تاکسیرانی هم از این خودرو به عنوان تاکسی استفاده کرد.

بیشتر 170 های وارد شده در آن زمان دیزل بودند و نمونه های مورد استفاده در تاکسیرانی با لقب «شوفر کُش» معروف شدند.

چرا که گاهی خودرو بدون آنکه خاموش شود برای یک هفته پیوسته کار می کرد و در طول شبانه روز سه راننده مختلف از خودرو استفاده می کردند.

مدل های شخصی این خودرو نیز اکثرا با موتور بنزینی وارد شدند و مورد استقبال نیز قرار گرفتند.

عرضه 170 و موفقیت آن باعث شد شرکت مریخ به واردات مدل های دیگر شرکت بنز اقدام کند.

در ادامه در کنار اتوبوس های دماغ دار و بی دماغ بنز، مدل لوکس 300 نیز به کشور وارد شد.

این خودرو که جد بنزهای S کلاس امروزی است، با موتور سه لیتری در آن زمان لوکس ترین محصول بنز بود.

مدل لوکس 300 به نام صدراعظم آلمان، کنراد آدنائر که شش دستگاه از این خودرو را در زمان صدراعظمی در اختیار داشت، به آدنائر معروف شده بود.

به دلیل قیمت بالا، فروش این خودرو محدود بود.

با این وجود چند دستگاه از نمونه های کوپه و کروکی آن نیز به ایران وارد شد که ستاره خیابان های تهران دهه 30 بودند.

کامیون های یونیماگ هم آمدند

شرکت مریخ کامیون های یونیماگ را نیز وارد کشور کرد، خودروهایی با ظاهری ساده ولی توانایی های فنی بالا و البته سیستم چهار چرخ متحرک که برای حرکت در زمین های کشاورزی ناهموار ایده آل بودند.

در کنار این، شرکت مریخ مدل های مختلفی از مینی بوس ها و کامیون های مرسدس بنز را نیز به ایران وارد کرد.

شرکت مریخ با واردات سری بنزهای 180 بار دیگر تامین تاکسی های تهران را بر عهده گرفت و این خودروها نیز مانند پدر خود 170، در تاکسیرانی موفق عمل کردند، راهی که بعدها با بنزهای 190 نیز طی شد.

مریخ در دهه 60 میلادی تقریبا تمامی محصولات مرسدس بنز را وارد ایران می کرد.

که در این میان مدل های 220S و خودروی اسپرت 190SL نیز به چشم می خورد.

روند واردات محصولات از سوی شرکت مریخ تا اواخر دهه 70 میلادی ادامه داشت.

و پس از آن شرکت ستاره ایران واردات محصولات بنز در کشور را بر عهده گرفت.

در طول دهه 40 و 50 شمسی، شهرت بنز باعث شد افرادی مانند جهان پهلوان تختی نیز به واردات این خودرو بپردازند که این مسئله در آن دوران سر و صدای زیادی در مطبوعات به راه انداخت.

ب ام و

عرضه ب ام و در کشور با موتورسیکلت های این شرکت آلمانی شروع شد.

در سال 1314 شرکت ابزار، موتورسیکلت های ب ام و آلمان را به کشور وارد کرد.

و برای فروش این موتورسیکلت ها تبلیغات گسترده ای را در معدود روزنامه های آن دوران به راه انداخت.

هرچند ایران هیچ گاه به صورت رسمی از آلمان نازی پشتیبانی نکرد، اما جو عمومی کشور توجه ویژه ای به پیشرفت های صنعتی آلمان داشت.

و شرکت ابزار نیز با استفاده از این موقعیت مدل R7 Sport را وارد کشور کرد.

و در تبلیغات خود روی سرعت بالای موتورسیکلت های ب ام و تاکید می کرد.

در آگهی این شرکت با اشاره به موفقیت های ب ام و  در مسابقات موتورسیکلت رانی در اروپا، اشاره شده است موتورسیکلت های این شرکت «تا ساعتی 61 فرسنگ طی طریق می کنند».

با موفقیت سری اول موتورهای ب ام و، مدل های متنوع تری از آن وارد کشور شد.

جنگ جهانی و مشکلات ب ام و

پس از جنگ جهانی دوم، ب ام و با مشکلات زیادی مواجه شد و تلاش کرد با عرضه مدل های جدید، روزهای گذشته را بار دیگر زنده کند.

در 1334 شرکت سهامی ماشین فلاحتی، نماینده محصولات این شرکت در ایران بود.

و مدل های 501 و 502 را وارد کشور کرد.

هر چند فروش بسیار پایین بود و این شرکت در 1338 ورشکست شد.

ایرانی ها ب ام و را با موتورسیکلت می شناختند و از خودروهای این شرکت استقبال نکردند.

پس از عرضه خودروهای موسوم به «کلاس جدید»، ب ام و  به دنبال ایجاد ذهنیتی جدید از محصولاتش بود.

و این بار شرکت وهابزادگان شانس خود را برای عرضه این خودروها امتحان کرد و البته موفق هم شد.

برادران وهابزاده جزو افرادی بودند که ظاهرا به دلیل نزدیکی به دربار توانسته بودند از ثروت های نفتی دهه 50 به خوبی استفاده کنند و ثروتی به هم بزنند.

و علاوه بر نمایندگی ب ام و در ایران، کارخانه شراب سازی پاکدیس نیز از جمله شرکت های آنان بود.

کارخانه شراب سازی پاکدیس بعد از انقلاب به کارخانه تولید آب میوه تبدیل شد.

ویرانی ساختمان شرکت

در جریان آغاز انقلاب، در مهرماه سال 57 مردم به ساختمان مرکزی ب ام و در خیابان روزولت سابق حمله کردند.

در پی این اقدام مردم ساختمان به کلی ویران شد.

در مطبوعات آن روز علت این حمله خشم انقلابی مردم عنوان شده است.

به نوشته روزنامه آتش، مردم به تصور آنکه محل کارخانه شراب سازی وهابزاده ها در زیرزمین این ساختمان است، به کلی ساختمان را تخریب کردند.

در حالیکه این کارخانه در خیابان رضاییه قرار داشت.

یک ماه بعد مشخص شد وهابزاده ها 20 روز قبل از این ماجرا، ساختمان را در مقابل حوادث ناشی از شورش و بلوا به مبلغ 120 میلیون تومان بیمه کرده بودند و ساختمان هم در وثیقه بانک ملی بوده است.

ابعاد دقیق این ماجرا در جریان روزهای پر التهاب انقلاب گم شد.

اما هر چه بود وهابزاده ها از ایران رفتند تا نمایندگی ب ام و در سال های بعد از انقلاب به نوریانی و پس از آن به پرشیا خودرو برسد.

پژو

محصولات پژو از سال های پیش از همکاری این خودروساز با ایران خودرو در ایران حضور داشته اند.

مدل زیبای 202 قرار بود به عنوان تاکسی در ایران استفاده شود، اما به تعداد انگشت شماری وارد شد.

در 1333 شرکتی به نام اتو ایران، واردات پژو 203 را آغاز کرد.

پژو 203 شباهت زیادی به خودروهای آمریکایی هم دوره خود داشت و فقط ابعاد آن کوچک شده بود.

این شرکت در ادامه مدل های دیگری از پژو را نیز وارد کرد که البته با استقبال چندانی مواجه نشد.

تا اینکه در سال 1339 شرکت شبدیز که پیش از این سیتروئن را نیز در کشور عرضه می کرد، امتیاز واردات محصولات این شرکت را به دست آورد.

به این ترتیب در ابتدا پژو 403 دیزل را وارد کرد که چندان مورد استقبال قرار نگرفت و پس از آن پای 404 را به خیابان های ایران باز کرد.

این خودرو با استقبال گسترده ایرانیان مواجه شد و توانست زمینه را برای عرضه مدل 504 در کشور فراهم کند.

مدل 504 تا مدت ها مورد استفاده بسیاری از دولت مردان از جمله هاشمی رفسنجانی بود.

تویوتا

در دهه 30 شمسی در میان انبوه خودروهای اروپایی، آمریکایی و روسی وارد شده به کشور، شرکت موتوکار در اقدامی جسورانه بازاریابی برای خودروهای یک شرکت آسیایی را آغاز کرد.

در آن دوران محصولات ژاپن به هیچ عنوان در ایران شناخته شده نبودند.

شرکت موتوکار در اولین گام با معرفی خودروهای شاسی بلند این شرکت و استفاده از عبارت «جیپ تویوتا» سعی در فروش محصولات این شرکت داشت.

استقبال از این سری از محصولات در سال 1337 چندان زیاد نبود.

اما به مرور دوام و کیفیتشان باعث شد تویوتا در ایران نامی برای خود دست و پا کند.

تا چند سال بعد مدل های سواری تویوتا با نام تیارا از سوی این شرکت راهی بازار ایران شد.

تیارا در بسیاری از بازارها با نام کرونا شناخته می شد.

در سال 1352، مرحوم حدادزاده نمایندگی تویوتا را که دیگر خودرویی شناخته شده در بازار ایران بود در اختیار گرفت.

حدادزاده با تاسیس ایرتویا سری کامل محصولات این شرکت را وارد کرد.

این شرکت مدل های کرونا، کارینا، کراون و سلیکا را در سال 1354 روانه بازار ایران کرد.

وی چندی بعد مدل های دیگری از جمله کرولا و شاسی بلندهای لندکروزر را نیز به بازار ایران فرستاد.

در این میان مدل های اسپرت سلیکا از سوی جوانان مورد استقبال قرار گرفت.

دیگر مدل ها نیز مورد پسند خانواده ها بود.

در سال های منتهی به انقلاب، سالانه بیش از 40هزار دستگاه خودرو تویوتا به کشور وارد می شد.

در دوران جنگ، وانت ها و شاسی بلندهای تویوتا به خدمت جبهه ها در آمدند.

پس از جنگ روند واردات ایرتویا با فراز و نشیب هایی تا امروز ادامه پیدا کرده است.

به این ترتیب عنوان با سابقه ترین وارد کننده حال حاضر کشور از آن تویوتا است.

بیشتر بخوانید:

تاریخچه ورود کامیون های روس به ایران

همه مدیران عامل ایران خودرو ؛ فراز و فرودهای ۹ مدیرعامل گذشته

سایپا چگونه شکل گرفت؟ همه آنچه باید درباره تاریخچه سایپا بدانیم

تاریخ خودرو در ایران ؛ از سلیقه مظفرالدین شاه تا مینیاتوری که تیبا شد

اصغر قندچی ؛ مردی که می توانست صنعت خودروی ایران را متحول کند

منبع: شرق