خودرو دکتر شریعتی چه بود و چه خصوصیاتی داشت؟
بیت ران – برزو سپاسی: سلیقه سیاسی افراد هر چه باشد باید این را پذیرفت که برخی افراد در تاریخ کشورمان موثر بوده اند. چه با افکار آنها هم نظر باشیم یا نه و علی شریعتی یکی از آنهاست.
آنچه بر اوگذشت
او در سال 1312 به دنیا آمد و پس از گذراندن دوران کودکی به دبستا‌ن رفت و پس از شش سال وارد دانشسرای مقدما‌تی در مشهد شد. وی در سال 1334 به دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد وارد شد و در آنجا با یکی از همکلاسی های خود ازدواج کرد.
وی در این دوران توانست آثار زیادی را منتشر کند و در نهایت در 1337 به علت شاگرد اول شدنش به فرانسه فرستاده شد و به مطالعه در زمینه های جا‌معه شنا‌سی، مبا‌نی علم تاریخ و تاریخ و فرهنگ اسلا‌می پرداخت. این همزمان با وقایعی بود که به رهبری مصدق در ایران جریان داشت و او با قلم خود به دفاع از آن تفکر پرداخت.
شریعتی در ادامه، به سازمان آزادیبخش الجزائر پیوست که متعاقب آن توسط نیروهای فرانسوی دستگیر و زندانی شد. پس از آزادی در سال 1343 به ایران بازگشت و در ابتدا به شغل معلمی پرداخت و سپس به استادیاری دانشگاه رسید. از سال 1352 به حسینیه ارشاد رفت و سلسله سخنرانی های زیادی را در آنجا داشت که مخاطبان زیادی نیز یافت. وی در سال 1356 در اروپا دار فانی را وداع گفت.
در خیابان جمالزاده تهران خانه قدیمی محل سکونت دکتر شریعتی توسط سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به موزه تبدیل شده است. در ابتدای ورود به ساختمان موزه متوجه می شوید که با یک معماری ساده مربوط به دهه 1330 روبرو هستید. خانه در دو طبقه و یک زیر زمین ساخته شده و دارای یک حیاط نسبتا بزرگ است. در آن دوره هنوز بلند مرتبه سازی رواج نداشت و کودکان فضای کافی را داشتند تا در حیاط خانه و کنار حوض آن بازی کنند. از سوی دیگر کل خانواده، عصرها در حیاط جمع می شدند و ساعت ها وقت خود را با هم صرف می کردند.
آشنایی با مسکویچ
با ورود به فضای موزه، یک اتومبیل مسکویچ نیز دیده می شود که از اموال دکتر شریعتی بوده است.
Moskvitch ، یک کارخانه سازنده اتومبیل در شوروی سابق بود که عملا بعد از جنگ جهانی دوم کار خود را با تولید مدل های اپل کادت از رده خارج آلمان غربی که تجهیزات خط تولید آن در جریان جنگ، به دست شوروی ها افتاده بود آغاز کرد. مدل جدید این کارخانه، مسکویچ سری 400 نام گرفت و حتی توسط شرکت “کامیون های شوروی” به ایران نیز وارد و برای فروش عرضه شد.
سری 402 که در 1956 تولید شد نیز بلافاصله توسط شرکت “پوست، پشم، پنبه” به ایران وارد شد. نام عجیب این شرکت احتمالا به این دلیل بود که در ابتدا به واردات وسایل کشاورزی و دامداری اقدام کرده بود. اما مسکویچ 408 که خودرو مورد بحث امروز است، برای اولین بار در سال 1964 به بازار آمد و ابتدا یک سدان خانوادگی معمولی ارزان قیمت بود و بعدها استیشن واگن 5 در و استیشن 3 در یا Panel Van نیز به خط تولید آن اضافه شدند.
این مدل با استقبال خریداران بلوک شرق، که قدرت انتخاب بسیار محدودی داشتند، روبرو شد و به همین دلیل دو سال بعد یکصد هزارمین دستگاه از خط تولید خارج شد. البته در نهایت ناباوری 408 به مدل پرفروشی در بازارهای بین المللی نیز تبدیل شد و حتی در کشورهای اروپای غربی نظیر فرانسه نیز به فروش مناسبی دست یافت.
ویژگی های ظاهری 408
در سال های دهه 1340 مشتریان اتومبیل های روسی در ایران را بیشتر افرادی تشکیل می دادند که به لحاظ فکری به کمونیسم تمایل داشتند و یا حداقل با فرهنگ غرب موافق نبودند.
408 در نمای ظاهری، هنوز هم انسان را به یاد محصولات اپل هم دوره اش می اندازد. در بخش جلوئی، یک جلو پنجره ساده کرومی و دو چراغ گرد دیده می شود. البته مدل های بعدی به چهار چراغ گرد و یا دو چراغ مستطیل تبدیل شدند. چراغ های عقب از بی ام و 700 کپی شده است ولی با بدنه آن بسیار تناسب دارد.
خطوط جانبی بدنه حالت کلاسیکی به آن بخشیده اند. اما بیش از همه چیز بدنه استیشن ولی با دو در آن جلب توجه می کند. این در حالی است که ردیف دوم صندلی ها نیز وجود دارد.
کابین 408
فضای داخلی نیز جذابیت خود را دارد. نشان دهنده ها توسط یک بخش چوبی احاطه شده و شبیه یک رادیو لامپی قدیمی شده است.
سرعت سنج تا 160 مدرج شده و جالب تر آنکه سایر درجات همه به زبان روسی هستند. گویا مسکویچ برای خودورهای صادراتی خود که در برخی سال ها به بیش از 55% تولید نیز می رسید، تغییری در اجزاء محصول ایجاد نکرده بود. این اتومبیل دارای یک پیشرانه 4 سیلندر خطی به حجم 1357 سی سی و قدرت 50 اسب بخار است، که می توانسته اتومبیل را به سرعت 130 کیلومتر در ساعت برساند.
مسافرکشی با ماشین شریعتی
مسکویچ دکتر شریعتی، سال ها پیش توسط خانواده شریعتی فروخته شده بود و چند دست گشته و در نهایت توسط یک مسافرکش خریداری شد و به صورت روزمره برای جابجائی مسافر از آن استفاده می شد. او حتی در یک اوراقی یک در عقب سمت راست مسکویچ سدان را پیدا کرده و بخش جانبی را بریده بود و آنرا نصب کرده بود که سوار و پیاده شدن مسافران را به صندلی های پشتی راحت تر کند.
از سوی دیگر طی این سال ها بدنه صدمات بسیار دیده بود و نیز بر اثر صافکاری های متعدد و ارزان قیمت، اطاق تقریباً از حالت اصلی خارج شده بود. استفاده مستمر و عدم دسترسی به لوازم روسی سبب شده است که بجای قطعات اصلی، از لوازم ارزان موجود در بازار استفاده شود، دستگیره درها، چراغ راهنما، آینه و قالپاق و فرمان همگی غیر اصلی بودند. حتی گلگیر عقب بریده شد و چراغ پیکان استیشن به جای چراغ های اصلی نصب شده و موتور اصلی نیز با پیشرانه پیکان تعویض شده بود. این یعنی خودرو در نزدیکی فنای مطلق بود. تا آنکه توسط سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شناسائی، خریداری و بازسازی شد.
دکتر شریعتی در مورد اتومبیلش گفته بود: این مسکوویچ هم مثل من است هر وقت دلش بخواهد حرکت می کند، بوق می زند، راه می رود، گاه لج می کند و اصلاً حرکت نمی کند.
